De Europese Unie is afhankelijk van landen als Rusland, niet alleen als het gaat om aardgas maar ook wat betreft kolen, uranium en olie. Dat vind ik al jaren oliedom. Het wordt tijd dat we olieslim worden.
Simpel aardgas besparen
Ik houd me al mijn halve leven bezig met energie, kernafval, aardgas en noem maar op. Maar deze week bleek ook ik oliedom te zijn. Ik kwam erachter hoe ik in 5 minuten jaarlijks zo’n 60 kuub aardgas kon besparen terwijl ik daar verder in huis helemaal niks van merkte. Het lijkt raadselachtig, maar dat is het niet. Ook bij mij stond de temperatuur van de cv-ketel afgesteld op 80 graden. Ik had al eens gehoord dat het ook lager kon, maar durfde dat niet uit te voeren totdat ik de nieuwe website https://zetmop60.nl/ tegenkwam. De cv-ketel staat op 80 graden om er zeker van te zijn dat op dagen met hele strenge vorst mijn huis ook goed genoeg verwarmd kan worden. Maar die hele strenge vorst hebben we al jaren niet en daarom is 60 graden ook prima. Via die website kon ik in 5 minuten de temperatuur op 60 graden zetten en zo 60 kuub aardgas besparen. Bij de huidige gasprijs levert me dat per jaar een voordeel van ruim 100 euro op. Mooi meegenomen, toch?
Wat is energie eigenlijk?
Deze informatie werd nu pas bekendgemaakt, op het moment dat de regering begon met een campagne om energie te besparen. Dat vond ik niet opmerkelijk. Immers, al tientallen jaren leeft het idee dat alle vormen van energie altijd in onbeperkte hoeveelheden en heel goedkoop beschikbaar zijn. De prijsstijgingen door de oorlog in Oekraïne gooiden wat dit betreft roet in het eten. Alle reden derhalve om terug te keren naar de basis: wat is energie eigenlijk?
Immers, energie is overal. Het is datgene wat alles warm houdt en doet bewegen. Voor het menselijk bestaan is energie onmisbaar. De mens is de enige levende soort op de wereldbol die een energiebron nodig heeft om eten klaar te maken en warm te blijven. Een belangrijke energiebron in Nederland is aardgas, terwijl ook een leven zonder elektriciteit bijna ondenkbaar is. De energierekening van Nederlandse huishoudens gaat over kubieke meter gas en kilowatturen elektriciteit. Kilowattuur korten we af als kWh.
De definitie van energie is vrij eenvoudig: energie is de mogelijkheid om arbeid te leveren. Maar wat is dan arbeid? Arbeid is, eenvoudig gezegd, een verandering in de omgeving. Wanneer een bal stilligt, verricht hij in principe geen arbeid. De bal heeft dus geen energie. Wanneer we de bal aan het rollen brengen, geven we de bal energie mee in de vorm van beweging. Energie is een natuurkundige grootheid om de geschiktheid aan te geven om arbeid te verrichten of warmte af te geven.
Bij energie is ook de term ‘vermogen’ belangrijk. Bij vermogen denkt men vaak aan iemand die veel geld of bezittingen heeft. Met dat vermogen kan die persoon van alles doen. Vermogen staat voor iets wat mogelijk is. Zo is het ook met het begrip vermogen bij energie. Vermogen is een maat voor de hoeveelheid arbeid die per tijdseenheid kan worden geleverd. De eenheid van vermogen is de watt (afgekort W), de energie per tijdseenheid, bijvoorbeeld per uur. Die term komt ook voor in het gangbare begrip kilowattuur. Kilo betekent duizend, een kilogram is immers duizend gram. En zo is een kilowattuur (kWh) ook duizend wattuur.
De spaarlamp
Een voorbeeld. Op de doos van een LED lamp staat 12 watt. Dat is het vermogen van de lamp, wat de lamp kan leveren als hij niet brandt of nog in de doos zit. Het vermogen laat zien wat er (maximaal) mogelijk is en is een eigenschap van de lamp. Deze LED lamp gebruikt in 100 uur 12 watt maal 100 uur, dat is 1.200 wattuur elektrische energie ofwel 1,2 kilowattuur elektriciteit. Deze energie wordt omgezet in 44% licht en 56% warmte. Bij een gloeilamp wordt slechts 5% van de energie omgezet in licht en 95% in warmte. Vanuit energie bekeken is een Ledlamp dus veel beter dan een gloeilamp.
Energie voor bergetappes
Een voorbeeld uit het wielrennen. Een bergbeklimmer als Steven Kruijswijk trapt gedurende een lange periode 370 watt. Kruijswijk levert in 3 uur bergop duizend wattuur, 1 kWh.
Een vergelijking. Een Nederlands huishouden verbruikt gemiddeld zo’n 3.500 kWh elektriciteit per jaar. Genoemde wielrenner moet zo’n 10.000 uur bergop rijden voordat hij 3.500 kWh heeft geleverd en een jaar telt slechts 8.760 uren.
Om het bergbeklimmen vol te kunnen houden moet Kruijswijk goed eten. De energie van etenswaren wordt weer op een andere manier uitgedrukt, namelijk in calorieën. Op de verpakking van voedsel staat dan ‘kcal’ (dat is een kilocalorie, 1.000 calorieën) en ‘kJ’ (dat is 1.000 joule). Calorie en joule zijn niet hetzelfde. Gezonde mensen hebben volgens het Voedingscentrum gemiddeld 2,25 miljoen calorie per dag nodig, dat is omgerekend ongeveer 10 miljoen joule.
Nu zijn we niet allemaal wielrenners van beroep, maar veel mensen fietsen wel. Nog een vergelijking. Een uur hard werken op de racefiets vraagt aan de gemiddelde Nederlander ongeveer ca. 0,8 miljoen cal (3,3 miljoen joule) en brengt je 30 kilometer verder. Een auto doet dat in 20 minuten, maar het kost 2 liter benzine of 72 miljoen joule. De fietsende mens is dus 20 keer energiezuiniger dan de auto.
Oliedom?
Tijdens de eerste oliecrisis in 1973 was sjeik Yamani minister Oliezaken in Saudi-Arabië. Ik weet nog heel goed dat hij fijntjes opmerkte dat de fijnchemie aardolie gebruikt als grondstof voor medicijnen en dat Europa ook wat dat betreft niet zonder olie kon. Ik dacht toen aan het woord oliedom en stelde vast dat Yamani olieslim was. Sindsdien vind ik vaak dat het energiebeleid in de westerse wereld oliedom is. We mogen wel eens leren olieslim te handelen.
Veel meer gegevens over (kern)energie staan in het uitgebreide document klik hier
