Om aardgas uit kleine Nederlandse gasvelden of uit Rusland of Noorwegen te kunnen gebruiken moet er stikstof aan worden toegevoegd. Dat gebeurt al, maar nu is er een plan om bij Zuidbroek een extra stikstoffabriek te bouwen. Via schaars beschikbare gegevens kunnen we uitrekenen dat die fabriek evenveel elektriciteit gaat gebruiken als 40.000 huishoudens. Samen met de overige stikstoffabrieken en de stroom die nodig is om het gas uit de grond te halen, gaat het vanaf 2020 om evenveel elektriciteit als 300.000 – 570.000 huishoudens gebruiken.
Uniek gas
Een uniek kenmerk van het Groningen-gas is de verbrandingswaarde van dit gas. Deze waarde ligt lager dan de verbrandingswaarde van vrijwel alle gas dat elders in Nederland of in het buitenland wordt gewonnen. Dit zorgt ervoor dat Groningen-gas niet zonder meer kan worden ingewisseld voor gas dat uit andere bronnen afkomstig is.
Pseudo Groningen-gas
Het Groningen-gas heet ook wel laagcalorisch gas of L-gas, dit in tegenstelling tot hoogcalorisch gas of H-gas uit andere bronnen. Het Groningen-gas kan worden ‘vervangen’ door hoogcalorisch gas, dat wordt omgezet naar laagcalorisch gas door toevoeging van stikstof. Het gas dat dan ontstaat wordt aangeduid als “pseudo L-gas”. Dat gebeurt nu al via de stikstoffabrieken in Ommen, Wieringermeer en Pernis en bij een stikstof-caverne in Heiligerlee met een daaraan gekoppelde menginstallatie in Zuidbroek.
De capaciteit van deze installaties is nu goed voor 20 miljard m3 pseudo L-gas per jaar. De Gasunie wil dit eind 2019 verhogen naar 30 miljard m3 per jaar door de fabriek in Zuidbroek uit te breiden. De bouw moet na overleg met betrokkenen in 2017 beginnen. Dat kondigde minister Kamp van Economische Zaken aan op 22 mei 2015. Hij vindt deze uitbreiding nodig “in voorbereiding op een vermindering van gaswinning uit Groningen wegens natuurlijke terugloop. Bovendien zou een vergrote stikstofcapaciteit in de toekomst ook een mogelijke verdere reductie van de gaswinning in Groningen kunnen opvangen.”
Stikstof maken vreet energie
Stikstof zit in de lucht. Het uit de lucht halen van stikstof gebeurt bij hele lage temperatuur (zo’n 180 graden onder nul). Om de lucht zover af te koelen is elektriciteit nodig, maar hoeveel de nieuwe fabriek in Zuidbroek nodig heeft is niet openbaar bekend. We moeten volstaan met een benadering.
Stikstofproductie in een fabriek is energetisch gezien “een inefficiënt proces. Vanuit energieoptiek en milieuoptiek is dat niet wenselijk,” staat in een rapport dat is uitgegeven door VNO-NCW Noord. Het onderzoeks- en adviesbureau CE Delft heeft in juni 2005 het rapport “Energiebesparing in de Nederlandse aardgasketen” uitgebracht. In dit rapport staat dat de stikstoffabrieken die op dat moment in bedrijf waren 267 miljoen kilowattuur (kWh) gebruikten. Dat komt overeen met het elektriciteitsgebruik van 80.000 huishoudens. Tien jaar geleden hadden de stikstoffabrieken een capaciteit van 20 miljard m3 pseudo L-gas. In Zuidbroek komt er nu stikstof voor 10 miljard m3 pseudo L-gas bij. Als deze fabriek even efficiënt is als de andere, is evenveel elektriciteit nodig als 40.000 huishoudens jaarlijks gebruiken. Dat is onze benadering. De bestaande en toekomstige elektriciteitsbehoefte voor de stikstofproductie komt dan overeen met het elektriciteitsgebruik van 120.000 huishoudens.
NAM compressoren
Daar komt bij dat er steeds meer energie nodig is om aardgas uit het Groningen-veld te halen, aangezien de druk in het gasveld afneemt. Het gas dat de NAM wint moet met voldoende druk in het netwerk van de Gasunie gebracht worden. Dat gebeurt met behulp van 20 compressoren. Ook zijn er vier compressoren nodig voor de ondergrondse gasopslag bij Grijpskerk en Norg. Die 24 compressoren met een opgesteld vermogen van 610 Megawatt vroegen in 2014 veel elektriciteit: volgens de NAM was het 612 miljoen kilowattuur en volgens minister Kamp 1500 miljoen kilowattuur. Een gemiddeld huishouden gebruikt in Nederland volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek pakweg 3300 kilowattuur. Dan kunnen we een simpele rekensom maken en het gebruik van de NAM delen door het gebruik per huishouden. Resultaat is dat de NAM voor de gaswinning evenveel elektriciteit gebruikt als 180.000 – 450.000 huishoudens.
Tellen we daar de elektriciteitsvraag voor de stikstofproductie bij op, dan gaat het om het jaarlijkse gebruik van 300.000 – 570.000 huishoudens. Om de gasvoorziening in stand de houden is dus steeds meer energie nodig. Dit wordt nog erger als we gas uit Rusland importeren via pompen die elektriciteit gebruiken. Voor elke 100 m3 gas dat hier binnenkomt is onderweg 15 m3 gas nodig voor de elektriciteit van die pompen. De gasvoorziening wordt daarmee kwetsbaar en ongetwijfeld ook duurder.
Bronnen:
http://www.rijksoverheid.nl/ministeries/ez/nieuws/2015/05/22/meer-mogelijkheden-om-buitenlands-gas-geschikt-te-maken-voor-nederlandse-huishoudens.html, 22 mei 2015.
http://www.rvo.nl/onderwerpen/duurzaam-ondernemen/energie-en-milieu-innovaties/projectbureau-nieuw-aardgas/laagcalorisch-gas-g-gas.
http://www.rijksoverheid.nl/ministeries/ez/documenten-en-publicaties/rapporten/2014/01/17/Groningen-gas-op-de-noordwest-europese-gasmarkt.html.
http://www.rijksoverheid.nl/ministeries/ez/documenten-en-publicaties/rapporten/2014/01/17/Groningen-gas-op-de-noordwest-europese-gasmarkt.html.
http://www.rijksoverheid.nl/ministeries/ez/nieuws/2015/05/22/meer-mogelijkheden-om-buitenlands-gas-geschikt-te-maken-voor-nederlandse-huishoudens.html, 22 mei 2015.
http://www.vno-ncwnoord.nl/media/file_album/1_Scriptie%20Lisa%20van%20der%20Molen%20-%20Als%20er%20niets%20meer%20valt%20te%20winnen….pdf, mei 2014.
http://www.ce.nl/publicatie/energiebesparing_in_de_nederlandse_aardgasketen/373, juni 2004.
Technisch Weekblad, 13 februari 2015, p1.
Email Afdeling communicatie NAM aan Herman Damveld, 9 maart 2015.
http://www.rijksoverheid.nl/ministeries/ez/documenten-en-publicaties/kamerstukken/2015/02/09/beantwoording-vragen-schriftelijk-overleg-over-de-gaswinning-in-groningen.html, 9 februari 2015, antwoord 199.
http://www.cbs.nl/nl-NL/menu/themas/bouwen-wonen/publicaties/artikelen/archief/2012/2012-energieverbruik-woningtype-art.htm, 16 januari 2012.
http://www.rijksoverheid.nl/documenten-en-publicaties/kamerstukken/2015/01/15/beantwoording-schriftelijke-vragen-over-gaswinning-groningen.html, 15 januari 2015, antwoord 129.
Bron foto: Gasunie stikstoffabriek bij Ommen
Energie N2 verhaal was precies wat ik zocht. Bedankt voor uw inspanningen!
Laat wezen die stikstoffabriek.
Bouw een waterstoffabriek en een kerncentrale.
Kerncentraeles is voorlopig niet aan de orde – nieuwe kernenergie techniek ontwikkelen kost decennia.
Tot die tijd het licht uitdoen?
Mooi duidelijk artikel.
Wanneer we de gehele infra structuur ombouwen naar hoog calorisch gas na hoeveel jaar is het financieel omslag punt bereikt tov van de energie en investering kosten stikstof fabrieken.