Sinds 2013 wordt een winningsniveau van gas uit het Groningen-veld van 12 miljard kubieke meter (m3) per jaar vaak veilig genoemd. Dit in navolging van een bewering van het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM). Maar ook bij 12 miljard m3 bestaat de kans op ernstige aardbevingen zoals bij Zeerijp, stelt het SodM met de kennis van nu. Het Loppersum-gebied staat namelijk kritisch gespannen. Minister Wiebes kondigde op 1 februari aan het advies van het SodM om de gaswinning te verlagen naar 12 miljard m3 te zullen overnemen.1 2 Maar hoe veilig is dit nu echt voor de Groningers?
2013: niet voelbare aardbevingen bij 12 miljard m3
Het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) stelde in 2013 dat bij een gaswinning uit het Groningen-veld van ongeveer 12 miljard m3 per jaar het risico op aardbevingen geminimaliseerd zou worden. Na enkele jaren zouden er vrijwel geen aardbevingen meer voorkomen met een kracht van 1.5 of meer op de schaal van Richter.3 Kortom, de mening vatte post dat zo het aantal voelbare aardbevingen zou kunnen dalen tot vrijwel nul en de bodem tot rust zou komen. De veiligheid zou dan voorop staan. Bovendien zou de versterking van huizen en gebouwen niet meer nodig zijn.
2018: ernstige aardbevingen bij 12 miljard m3
Het SodM heeft nu een ander inzicht:4 “We zouden nu niet meer zeggen dat er bij een bepaald niveau van gaswinning geen voelbare bevingen meer optreden: daarvoor weten we nu dat we nog te weinig weten van de relatie tussen gaswinning en bevingen.”
Hoe is het SodM dan toch tot de huidige 12 miljard m3 gekomen? “Omdat de onzekerheden groot zijn, maken we twee stappen. Ten eerste bepalen we zo goed en zo kwaad als het kan de omvang van de onzekerheid in de veiligheidsrisico’s. Ten tweede kiezen we het meest voorzichtige getal – dat is dus aan de veilige kant in de waaier aan mogelijke uitkomsten. Hiermee hanteren we een relatief grote onzekerheidsmarge. (…) Het gevolg van dit alles is dat we – ondanks de grote onzekerheden – toch met enige zekerheid kunnen zeggen dat bij dit niveau van productie aan de veiligheidsnorm in de komende jaren wordt voldaan.”
Veiligheidsnormen: alleen dodelijke slachtoffers tellen mee
Daarbij verwijst het SodM naar de veiligheidsnorm van de commissie-Meijdam. Deze commissie stelde zich in een advies van 14 december 2015 “op het standpunt dat leven, wonen en werken in Groningen even veilig moet zijn als elders in Nederland.” De commissie aanvaardde dat de onveiligheid van de Groningers in 2015 tien keer zo groot was, maar dat moest binnen vijf jaar gelijkgetrokken zijn met de rest van Nederland.5 Veiligheid gaat hier over de kans om te overlijden door bijvoorbeeld een aardbeving of een dijkdoorbraak. Het gaat nadrukkelijk niet over aantallen gewonden of omvang van de schade. Zo’n 10.000 bewoners van het aardbevingsgebied hebben stress-gerelateerde gezondheidsklachten.6 Ook deze gezondheidsklachten tellen niet mee in deze definitie van veiligheid.
Kortom, de norm geldt alleen als de versterking in het jaar 2020 zou zijn afgerond, wat betekent dat er geen doden meer mogen vallen door een aardbeving. Maar de versterking is dan zeker niet klaar, is zelfs nog maar net begonnen. Ook mogen volgens deze definitie van veiligheid duizenden huizen schade krijgen en mogen er ook gewonden vallen.
Het SodM heeft het advies van 1 februari 2018 “getoetst aan deze Meijdam-norm en is zo op 12 miljard m3 uitgekomen.”
Wat 12 miljard m3 niet is
Het SodM benadrukt wat die 12 miljard m3 niet is: “Ten eerste is het niet een niveau waarbij er geen verder ingrijpen meer nodig zal zijn. De algehele drukverlaging door verdere gaswinning zal blijven leiden tot kans op zwaardere bevingen tot de productie is gestopt, ofwel een niveau van winning wordt gevonden waarbij de opgebouwde spanningen door de dalende druk zonder zwaardere bevingen zullen ontladen. Wij zien de voorgestelde verlaging als een belangrijke stap, maar niet de laatste stap.
Ten tweede betekent het ook niet dat er geen ernstige bevingen meer zullen zijn in het gebied. De bevingen die nu door de Groningers ervaren worden, zijn het gevolg van 50 jaar gaswinning in het Groningen-veld. En dus 50 jaar opgebouwde spanning op ondergrondse breuken. Het Groningen-veld, en dan met name het Loppersum-gebied, staat kritisch gespannen. De maatregelen zullen de kans op bevingen en ook de kans op zwaardere bevingen flink reduceren, maar de kans is er nog steeds.”
Dus, concludeert het SodM, “hetzelfde getal van 12 miljard m3 is gebaseerd op twee verschillende inzichten.” De bewering dat 12 miljard m3 een veilige gaswinning zou zijn, klopt niet.
Bronnen:
1 https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/gaswinning-in-groningen/documenten/kamerstukken/2018/02/01/kamerbrief—niveau-gaswinning-groningen, 1 februari 2018.
2 https://www.sodm.nl/binaries/staatstoezicht-op-de-mijnen/documenten/publicaties/2018/02/01/advies-groningen-gasveld-n.a.v.-aardbeving-zeerijp-van-8-januari-2018/advies-groningen-gasveld-n-a-v-aardbeving-zeerijp-van-8-januari-2018.pdf, 1 februari 2018. 3 “Op basis van de gevonden relatie tussen het jaarlijks aantal aardbevingen, de productie en de productiesnelheid zou de productiesnelheid tot ca. 12 normal BCM/jaar verlaagd moeten worden om het risico op aardbevingen te minimaliseren. Het is daarom mogelijk dat bij die productiesnelheid na enkele jaren vrijwel geen aardbevingen met een magnitude ≥ 1.5 meer zouden optreden in het Groningen veld.” http://www.rijksoverheid.nl/documenten-en-publicaties/rapporten/2013/01/16/reassessment-of-the-probability-of-higher-magnitude-earthquakes-in-the-groningen-gas-field.html, 16 januari 2013, p 4. http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/gaswinning-en-infrastructuur/documenten-en-publicaties/brieven/2013/01/22/brief-van-sodm-over-groningen-veld.html, 16 januari 2013, p 8 en 9.
4 E-mail SodM aan Herman Damveld van do 22-2-2018 17:45 en vr 23-2-2018 11:25.
5 http://www.lysiasgroup.com/app/uploads/2016/09/eindadvies-commissie-meijdam-bijlage-7.pdf, 14 december 2015.
6 https://www.groningsperspectief.nl/persbericht-aardbevingsschade-enorme-impact-op-gezondheid-en-gevoel-veiligheid/, 31 januari 2018.
Geachte heer Damveld, Puttershoek, 4 juli 2018.
Ik las uw interessante artikel van mei 2013 “Minder gaswining, niet minder kans op
aardbevingen” Nu ben ik niet deskundig, maar maak ik een fout als ik denk:
“Al zovelen jaren wordt het gas uit de grond gehaald. er ontstaat daar dus een soort leegte, minder druk.
Net als bij de het winnen van kolen uit de mijnen in Limburg. er ontstaat een leegte.
Die leegte bij kolenwinning, die lagere druk bij aardgaswinning, dat is toch een gegeven.
Bij stopzetting wordt die leegte niet gevuld en die druk wordt niet verhoogd.”
Waarom denk men dan of suggereert men nog steeds dat de situatie veiliger wordt, zelfs
als we stoppen?
Gaarne een korte reactie.
Met vriendelijke groet
WHF Haenraets, Hazelaarstraat 16, 3297XJ Puttershoek.
e-mail: haenraet@gmail.com