Minder gas uit Groningen vanwege de aardbevingen? Dan meer gasopslag bij Norg in het oude gasveld Langelo. Dat blijkt uit een rapport dat TNO op 31 augustus 2017 heeft uitgebracht.(1) De Raad van State gaat hierin gedeeltelijk mee, staat in een uitspraak van 7 september 2017 over Norg, waarin wordt ingestemd met een verruiming van de opslag van 3 naar 5 miljard m3.(2) Stilzwijgend bevestigt de Raad van State daarmee dat de gasopslag bij Norg een andere rol en betekenis krijgt. Aanvankelijk was de gasopslag bedoeld als aanvulling op gas uit het Groningen-veld. Nu wordt deze gasopslag een belangrijk alternatief voor het Groningen-veld.
De dagelijkse gaswinning
De hoofdauteur van het TNO-rapport, Lucia van Geuns, wijst op een belangrijk punt dat tot nu toe te weinig aandacht heeft gekregen. Het gaat erom dat de regering het gasbeleid in 2016 op een wezenlijk punt veranderd heeft. In de jaren voor de aardbeving in Huizinge in 2012 werd uit het Groningen-veld gemiddeld zo’n 40 miljard kubieke meter (m3) gas gewonnen. In het zomerhalfjaar (april t/m september) was dat 10 miljard m3, dat is gemiddeld 55 miljoen m3 per dag. In het winterhalfjaar (oktober t/m maart), ging het om 30 miljard m3, dat is per dag gemiddeld 165 miljoen m3.
Het Groningen-veld zorgde al die tijd voor een aanvulling op de winning van gas uit de kleine velden, om zo aan de vraag te voldoen. Die vraag wisselde sterk per seizoen, was flexibel.
Van Geuns merkt op: “Deze flexibiliteit is in 2016 bij ministerieel besluit verdwenen: het Groningen-veld produceert nu met een vlak profiel van 21,6 miljard m3 per jaar.” Dit komt neer op 59 miljoen m3 per dag. Het argument van de regering voor deze vlakke dan wel gelijkmatige gaswinning is dat er dan minder aardbevingen in Groningen zouden optreden.
Om aan de wisselende vraag naar gas te voldoen moet de oplossing elders gevonden worden. Volgens Van Geuns is hiervoor zo’n 10 miljard m3 gas per jaar nodig, met name via de gasopslag bij Norg. Deze gasopslag wordt daarmee een belangrijk alternatief voor de winning van aardgas uit het Groningen-veld. Dat was aanvankelijk echter niet zo bedoeld.
Gasopslag Norg van 3 naar 7 miljard m3
In haar rapport vermeldt Van Geuns namelijk niet dat de gasopslag bij Norg al ver voor de aardbeving bij Huizinge in gebruik was. Vanaf 1997 slaat de NAM er namelijk al aardgas op.(3) Vanuit deze ondergrondse gasopslag kan de NAM direct extra aardgas leveren, bijvoorbeeld als het plotseling kouder wordt. In de woorden van de NAM: “Als de vraag onverwacht snel stijgt, kunnen de kleine gasvelden en het Groningen-veld dit niet aan. Vandaar dat gekozen is voor ondergrondse gasopslag als reservebuffer.”(4) De gasopslag bij Norg vormde daarmee een aanvulling op het gas uit het Groningen-veld.
In de zomer wordt het gas erin gepompt en in de winter eruit gehaald. In 2004 mocht maximaal 3 miljard m3 gas worden opgeslagen, maar dat is in 2014 opgehoogd naar 7 miljard m3. Volgens de NAM kan bij deze opslagcapaciteit in de winter gemiddeld per dag 76 miljoen m3 gas uit de grond worden gehaald, met een maximum van 96 miljoen m3 per dag.(5)
In 2014 was er nog geen sprake van een vlakke gaswinning, dat werd pas in 2016 ingesteld. Als gevolg daarvan komt sindsdien in het winterhalfjaar minder gas beschikbaar uit het Groningen-veld dan voor 2012 in de winter gewonnen werd. Dat was immers 165 miljoen m3 per dag. Als we de huidige gaswinning uit het Groningen-veld van 59 miljoen m3 per dag optellen bij de 76 miljoen m3 die de opslag in Norg gemiddeld per dag kan leveren, komen we op 135 miljoen m3 per dag.
Er zal dus bij het huidige gasgebruik nog meer moeten gebeuren en dat kan gedeeltelijk ook. Sinds kort weten we dat jaarlijks nog eens 3 miljard m3 gas beschikbaar kan komen. Gasunie Transport Services beargumenteert namelijk in een rapport dat op 26 mei 2017 verschenen is, de bestaande installaties voor de omzetting van hoog- naar laagcalorisch gas slimmer te kunnen gebruiken. Dit “betekent dat er met de bestaande (…) installaties ruim 3 miljard m3 additioneel laagcalorisch gas gemaakt kan worden ten opzichte van de inschattingen vorig jaar.”(6) (7) Als we aannemen dat dit alleen in de drie wintermaanden gebeurt, komt het neer op 25 miljoen m3 per dag. Opgeteld bij de eerder genoemde 135 miljoen m3 per dag, komen we bijna op de vroegere gaswinning in de winter uit het Groningen-veld.
Hogere druk Norg meer risico’s?
Hoe meer opgeslagen wordt in Norg, hoe hoger de druk ondergronds. Geeft dit meer risico? Daar was onenigheid over tussen de NAM en minister Kamp. De minister stelde in 2014 een maximumdruk vast van 327 Bar. De NAM liet in juli 2015 minister Kamp weten een maximumdruk van 347 Bar te willen.(8) Als de minister dat niet toestaat, kan volgens de NAM veel minder gas opgeslagen worden of zoals de NAM het omschrijft, leidt dit tot “een significante reductie van de mogelijke inzet van de ondergrondse gasopslag.”
De minister van Economische Zaken stemde in augustus 2015 in met de eis van de NAM wat betreft de druk ondergronds. De gemeentebesturen van Noordenveld en Leek tekenden beroep aan tegen het besluit van de minister.(9) Ze hebben op 31 augustus 2017 een dringend beroep gedaan op de Raad van State om de opslag te beperken tot 5 miljard m3. Volgens burgemeester Klaas Smid van Noordenveld is 7 miljard m3 gasopslag volstrekt onverantwoord en bestaat er wel degelijk risico op aardbevingen en schade.(10) (11)
Meer gasopslag bij Norg moet ervoor zorgen dat er minder aardbevingen zijn in Groningen. De betreffende gemeentebesturen wijzen erop dat dan in hun gemeenten een grotere kans bestaat op aardbevingen.
De Raad van State heeft de gemeentebesturen gelijk gegeven. Daarmee krijgen de NAM en de Gasunie maar een deel van de flexibiliteit die volgens Van Geuns nodig is. Die is net voldoende om aan de vraag te voldoen. In de woorden van de Raad van State is het “’niet aannemelijk dat een ruimere opslagcapaciteit van de gasopslag in Norg nodig is om de leveringszekerheid van het gas uit het Groningenveld te waarborgen.”
De druk om meer in Norg te willen opslaan zal echter blijven, vooral als we een erg koude winter tegemoet gaan. Hier wreekt zich het falen van het energiebeleid. De Gasunie wist al jaren dat er minder gas uit Groningen gewonnen kon worden.(12) Dat was ook bij de regering bekend. Maar een plan om minder gas uit Groningen te halen, werd niet gemaakt. Dat leidt nu tot risico’s voor zowel Groningen als Drenthe.
(1) https://time.tno.nl/nl/artikelen/nederland-in-transitie-van-exporteur-naar-importeur-van-aardgas/, 30 augustus 2017.
(2) https://www.raadvanstate.nl/uitspraken/zoeken-in-uitspraken/tekst-uitspraak.html?id=92360, 7 september 2017.
(3) http://www.nam.nl/nl/our-activities/norg.html
(4) https://www.nam.nl/gas-en-oliewinning/ondergrondse-gasopslag/belang-van-ondergrondse-gasopslag.html.
(5) https://www.nam.nl/gas-en-oliewinning/ondergrondse-gasopslag/gasopslag-locaties.html.
(6) https://www.rvo.nl/sites/default/files/2017/05/B01-7_Advies%20GTS_20170517.pdf, 26 mei 2017.
(7) https://www.technischweekblad.nl/opinie-analyse/slimme-inzet-mengsysteem-bespaart-op-gronings-gas/item10450, 16 juni 2017.
(8) http://www.nlog.nl/resources/NAM%20aanvraag%20wijziging%20opslagplan%20Norg%202015.pdf, juli 2015.
(9) https://www.raadvanstate.nl/pers/persberichten/tekst-persbericht.html?id=1028
22 maart 2017
(10) http://www.dvhn.nl/drenthe/Twijfel-over-grote-haast-met-extra-gasopslag-Langelo-22459457.html, 31 augustus 2017.
(11) https://www.raadvanstate.nl/pers/persagenda.html?date=2017-8-31&year=2017&month=8, 31 augustus 2017.
(12) https://www.gasunie.nl/nieuws/reactie-op-tno-rapport-van-exporteur-naar-importeur, 1 september 2017.
