Het mislukte geothermieproject bij Zernike kost de gemeenschap minimaal 6 miljoen euro. De verantwoordelijke wethouder Mattias Gijsbertsen (GroenLinks) kwam ermee weg door verbaasd te reageren, hoewel hij beter had kunnen weten. Gelukkig voor hem vroegen de gemeenteraadsleden niet door. Jaap Borg, wethouder van de gemeente Menterwolde voor de VVD, maakte het nog bonter: tijdens de aandeelhoudersvergadering van het Waterbedrijf Groningen stelde hij dat de rekening voor het mislukte geothermieproject naar de NAM gestuurd moet worden. Hij doet geheel ten onrechte alsof de mislukking de schuld is van de NAM.
Het Waterbedrijf Groningen en Gemeente Groningen zijn elk voor vijftig procent aandeelhouder van WarmteStad. Deze onderneming wilde bij het universiteitsterrein Zernike aan de noordkant van de stad Groningen, op 8 kilometer van het Groningen-gasveld, een geothermie-project uitvoeren. Daarover is grote onenigheid ontstaan. Volgens WarmteStad is de kans van slagen van dit project 81,5%. De overheidstoezichthouder, het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM), schat die kans op 12,25%. Dat blijkt uit 400 pagina’s documenten die de gemeente Groningen heeft vrijgegeven.
Hoe het SodM en WarmteStad exact aan die getallen komen, staat in een niet openbare bijlage, maar de verschillen komen met name naar voren uit een document van 28 augustus jl.. Daarin meldt het SodM “dat de lage reservoir-kwaliteit met lage te verwachten permeabiliteiten zorgt voor hoge benodigde drukken, waardoor breuken belast kunnen worden en aardbevingen kunnen worden veroorzaakt.” Het gaat hier om de druk die nodig is om het water weer naar beneden te pompen, nadat warmte is afgegeven voor gebouwen en huishoudens.
Het document vervolgt: “Vanuit WarmteStad kwam het verwijt dat dit (…) nooit is gemeld. (…) Waarom melden jullie dit nu pas? Investeringsbeslissingen zijn al genomen.” Het SodM stelt echter “dat dit in de rapporten staat die ze hebben toegestuurd.” Maar is het de taak van het SodM is om aan te geven hoe de ondergrond in elkaar zit? Of moet juist de aanvrager van het project alle relevante kennis inhuren, verzamelen en ter beoordeling aan het SodM voorleggen? Het SodM is immers geen vennoot van WarmteStad. Kortom, dit duidt op een gebrek aan kennis bij WarmteStad en verklaart gedeeltelijk het verschil in beoordeling van de slagingskans. Deze uitsprtaak van |WarmteStad komt wel erg knullig over.
Een tweede belangrijke verklaring betreft het zogeheten TLS (Traffic Light System) dat volgens WarmteStad beheersbaar is. Een TLS heeft als basis dat er eerst kleine aardbevingen worden waargenomen, voordat er grotere komen die eventuele schade kunnen veroorzaken. Als bij het waarnemen van die kleine bevingen wordt gestopt met de winning van aardwarmte, worden de grotere bevingen vermeden.
De vertegenwoordiger van het SodM zegt hierover: “Ik hecht eraan om ter verduidelijking op te merken dat een dergelijk verkeerslicht niet – zoals op de weg – weer van rood terugspringt naar groen. Springt het TLS op rood, dan wordt het winnen van aardwarmte onmiddellijk gestopt en is weer opstarten zeer onwaarschijnlijk.” Ook merkt deze persoon op “dat het TLS niet in alle gevallen functioneert.” Het is namelijk mogelijk dat door drukdaling in het gebied van de geothermie “breuken al kritisch gespannen staan, hetgeen betekent dat de breuk bij een kleine verandering in de ondergrond al kan gaan schuiven en eventueel een aardbeving veroorzaakt.” Deze aardbeving kan dan krachtig zijn en “in deze gevallen is het aardbevingsrisico niet beheersbaar met een TLS.”
De verantwoordelijk wethouder Mattias Gijsbertsen reageerde op 3 oktober jl. verbaasd over de visie van het SodM. Hij had echter beter kunnen weten. In een rapport van 12 augustus 2016 van de firma’s Q-con en IF, in opdracht van WarmteStad, staat namelijk dat TLS niet altijd werkt. De gaswinning uit het Groningen-veld kan volgens deze firma’s een verwoestende aardbeving veroorzaken bij de geothermie. Gijsbertsen had dus kunnen weten hoe het zat en bovendien had hij die rapporten naar de gemeenteraad moeten sturen.
Jaap Borg, wethouder van Menterwolde, wil de kosten van het falen van de geothermie doorschuiven naar de NAM. Hij stelde op 27 november desgevraagd: “Als zou blijken dat door de gaswinning er geen geothermie gewonnen kan worden in de gemeente Groningen, dan moet onderzocht worden of de NAM aansprakelijk gesteld kan worden voor het niet kunnen winnen van aardwarmte.” Maar de regering heeft de NAM een vergunning gegeven, dus waarom is niet de regering, maar wel de NAM aansprakelijk? Op die vraag heeft Borg tot nu toe geen antwoord gegeven.
De NAM houdt zich hierbuiten. Een woordvoerder van de NAM liet me op 27 november weten de uitspraak van Borg te kennen, maar er geen commentaar op te hebben.
De Groninger wethouder noemt een biomassacentrale een alternatief voor de geothermie. Er wis wel eens gezegd dat die centrale op Zernike zou komen, maar waar op het terrein, is onbekend. Ook de vraag hoe de aanvoer van biomassa gaat gebeuren (Reitdiep?) en of het om duurzame biomassa gaat, is onbeantwoord. Een nieuw schimmenspel, kortom.
