Hans Alders, de Nationaal Coördinator Groningen, kijkt vooruit naar de komende jaren. Hij heeft een zogeheten Meerjarenprogrammabrief uitgebracht met ook de plannen voor de versterking van huizen en gebouwen. Daarmee versterkt hij het beleid van de regering. Immers, de versterking van huizen en gebouwen dient om een onveilige, te hoge gaswinning uit het Groningen-veld te rechtvaardigen. Met een nieuwe stikstoffabriek bij Zuidbroek is een veilige gaswinning uit Groningen wel mogelijk, maar minister Wiebes van Economische Zaken stelt, net als minister Kamp, een besluit uit. Dat is te betreuren omdat met die fabriek de versterking van huizen over een paar jaar overbodig zou worden.
Waarom zou men moeten versterken? De reden is dat een gebouw bestand moet zijn tegen een aardbeving. Uit verschillende mededelingen en stukken blijkt dat daarbij uitgegaan wordt van een aardbeving van ergens tussen 4.5 en 5.0 op de schaal van Richter. Dat is een aardbeving waarbij 25 tot 110 doden kunnen vallen, zoals het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) in januari 2013 heeft aangegeven. Een aardbeving van 4.5 is 8 keer zo zwaar als die bij Huizinge in augustus 2012 en er komt 22 keer zoveel energie bij vrij.
Het SodM heeft eveneens in januari 2013 laten weten dat bij een winning van ongeveer 12 miljard m3 per jaar het aantal voelbare aardbevingen zou kunnen dalen tot vrijwel nul. Dan zullen er geen doden te betreuren zijn. Wel kan schade aan huizen voorkomen, die uiteraard hersteld moet worden.
Waarom zijn aardbevingen tussen 4.5 en 5.0 op de schaal van Richter te verwachten? Een eenvoudige conclusie: omdat de gaswinning hoger is dan veilig voor de Groningers.
Daarbij moeten we bedenken dat het begrip veiligheid in de visie van de regering een speciale betekenis heeft. Daar wees recentelijk prof. Tom Postmes van de faculteit Gedrags- en Maatschappijwetenschappen van de RUG op. Hij stelde: “Mij valt op dat de staat ervoor kiest om bij het bepalen van risico’s niet te kijken naar hoeveel mensen ziek worden of geruïneerd raken door schade. Het is pas riskant, vindt de staat, als veel Groningers door een grote beving overlijden als gevolg van instorting. (…) Veiligheid voorop betekent hier dus een vorm van veiligheid waarin de feitelijke ervaringen van bewoners en de feitelijke schade niet relevant zijn.”
Postmes benadrukt: “Als de overheid veiligheid voorop zegt, dan bedoelt ze in wezen dat ze enkel de verantwoordelijkheid neemt om Groningers te behoeden voor instortingsgevaar. Dat heeft als surreële consequentie dat de ellende in Groningen de pan uitrijst, terwijl Groningen op papier steeds veiliger wordt.”
Nieuwe stikstoffabriek als snelle redding
Hoe kan een veilig Groningen wel zo snel mogelijk gerealiseerd worden? Door een combinatie van maatregelen met de nadruk op de onmiddellijke bouw een nieuwe stikstoffabriek bij Zuidbroek die 5 tot 7 miljard m3 gas van Groningen-kwaliteit kan leveren. Een bouwbesluit voor deze fabriek staat al sinds 2014 op de agenda van de regering, maar is herhaaldelijk uitgesteld door minister Kamp. Minister Wiebes van Economische Zaken kondigde op 8 december 2017 een besluit aan in het voorjaar van 2018.
Volgens het regeerakkoord moet de gaswinning aan het eind van deze kabinetsperiode gedaald zijn van de huidige 21,6 miljard m3 naar 20 miljard m3 per jaar. Inclusief de bouw van de stikstoffabriek komen we dan uit op 13 miljard m3 in 2021. Als bovendien zoveel mogelijk gebouwen zo snel mogelijk van het aardgas afgaan en we aanvaarden dat een aantal jaren hoogcalorisch gas geïmporteerd wordt uit Rusland om dat te mengen met stikstof uit Zuidbroek, komt de gaswinning uit het Groningen-veld in de buurt van 12 miljard m3 per jaar. Dat is het veilige niveau waarbij er geen voelbare aardbevingen meer zijn.
Daarnaast hebben Duitsland, Frankrijk en België vanaf 2020 minder gas van Groninger- kwaliteit nodig. Volgens Gasunie Transport Services hoeft er daarom in het jaar 2022 nog maar 12 miljard m3 gas gewonnen worden met een dalende tendens in de jaren daarna. De versterking van huizen en gebouwen kan dan stoppen.
Totdat de nieuwe stikstoffabriek in bedrijf is moeten we hopen dat er geen zware aardbeving gebeurt. Maar dat geldt ook in het geval die nieuwe fabriek er niet komt en de versterking – zoals nu – bijna niet van de grond komt. Voor een geloofwaardig gasbeleid is het daarom relevant dat de regering en de regeringspartijen in de Tweede Kamer erkennen dat de veiligheid van de Groningers voorlopig niet voorop staat. Dit is eerlijker is dan dat men zich verschuilt achter termen als versterkingsoperaties.
