De regering neemt binnenkort een besluit over de bouw van een nieuwe stikstoffabriek bij Zuidbroek. In dezelfde omgeving, bij Meeden, moet ook het windpark N33 komen. Maar die twee activiteiten gaan niet samen. Dat blijkt uit stukken die de overheid heeft vrijgegeven op grond van de WOB, de Wet op de Openbaarheid van Bestuur.
Het Directoraat-generaal Energie, Telecom & Mededinging van het ministerie van Economische Zaken (EZ) stelde op 7 september 2016 dat er “een ruimtelijk conflict” is tussen de plek waar de nieuwe stikstoffabriek gebouwd zou moeten worden en het windpark N33 bij Meeden. Ze zouden namelijk op grotendeels dezelfde plek komen. “De bouw van dit windpark valt samen met de bouw van de stikstofinstallatie als daar over een jaar (in 2017, H.D.) toe wordt besloten.”
Het ministerie vervolgt: “Het windpark en de stikstofinstallatie zijn allebei aangemerkt als RCR-projecten.” Dat zijn projecten die vallen onder de zogeheten Crisis en Herstelwet, een wet die ervoor moet zorgen dat projecten sneller verwezenlijkt kunnen worden.
Het ministerie vervolgt: “Navraag leert dat op het moment dat twee projecten die onder de Rijkscoördinatieregeling (RCR) vallen elkaar in de weg zitten, zij hier in eerste instantie onderling uit moeten komen. Indien dit niet lukt kan het kabinet besluiten welk project hierbij voorrang krijgt.”
Kortom, de bouw van een nieuwe stikstoffabriek bij Zuidbroek en het windpark N33 bij Meeden gaan niet samen. Uit de WOB-stukken blijkt dat het bestuur van de provincie Groningen daarom een andere plek wilde voor de stikstoffabriek. De provincie wil namelijk zowel de stikstoffabriek alsook het windpark. Minister Kamp is het niet eens met een andere locatie.
Met stikstoffabriek minder of zelfs geen gas nodig uit Groningen
Omdat de gaswinning uit het Groningen-veld gepaard gaat met aardbevingen, is er een roep om minder gas te winnen. Dat kan door de bestaande stikstoffabriek in Zuidbroek uit te breiden, kondigde minister Kamp van Economische Zaken aan op 22 mei 2015. De bouw moet na overleg met betrokkenen in 2017 beginnen, schreef hij toen aan de Tweede Kamer. Ruim een jaar later, in genoemde brief van EZ van 7 september 2016, was nog geen bouwbesluit genomen en wilde de regering uitstel, ondanks het voordeel van een nieuwe stikstoffabriek: “De stikstofinstallatie zou, naast het leveren van capaciteit, ook kunnen bijdragen aan het terugbrengen van de jaarlijkse gaswinning uit Groningen met 5 tot 7 miljard kubieke meter (m3). Dit heeft een positief effect op de seismiciteit.” De winning is nu gesteld op 21,6 miljard m3 per jaar en als daarvan 7 miljard m3 af zou gaan. komen we op 14,6 miljard m3 per jaar. Een stuk in de richting van de 12 miljard m3 per jaar die beschouwd wordt als de meest veilige gaswinning.
Volgens een nota van het ministerie van EZ van 1 december 2014 is het zelfs “(theoretisch) mogelijk om vanaf 2020 de gehele Groningen-productie te vervangen door geconverteerd hoogcalorisch gas. Dan dient er echter een vele malen grotere en duurdere stikstofinstallatie te worden gebouwd dan thans voorzien (en, H.D.) voldoende hoogcalorisch gas beschikbaar te zijn om de totale vraag naar laagcalorisch gas af te dekken. Daarnaast leidt dit ertoe dat de aardgasbaten in 2020 terugvallen van de nu geraamde 10 miljard euro tot 1,5 miljard euro en daarna alleen maar verder zullen dalen.”
Kortom, als de veiligheid van de Groningers voorop zou staan, had de regering kunnen besluiten om grote stikstoffabrieken te bouwen. Dat is onder meer niet gebeurd omdat de geplande aardgasbaten dan sterk zouden dalen.
Besluit komt binnenkort?
EZ wilde vorig jaar geen besluit nemen. We lezen in een nota van 7 september 2016: “Een lagere gaswinning uit Groningen kan ook langs een andere weg worden bereikt doordat de behoefte aan Groningen-gas vanaf 2020 snel zal teruglopen vanwege de ombouw van het buitenland.” Daardoor daalt volgens EZ de vraag naar gas uit Groningen. Bij een jaar met een gemiddelde temperatuur, is die vraag in 2020 volgens EZ 24 miljard m3 en die zou “dalen naar ongeveer 7 miljard m3 in 2029.” Om meer tijd te hebben voor een besluit kondigde EZ aan: “Kort na de zomer van 2017 kan ik dan beslissen of de bouw van de nieuwe stikstofinstallatie vanuit het oogpunt van de veiligheid noodzakelijk is. Gezien deze verwachte nieuwe inzichten heeft het kabinet besloten nu nog geen definitief oordeel te vellen over de voorgenomen investering.”
Genoemde ombouw, de omschakeling van laag- naar hoogcalorisch gas, gebeurt in het buitenland maar niet in Nederland. Het Nederlandse gebruik van Gronings aardgas is jaarlijks zo’n 23 miljard m3 en er bestaat geen plan voor de afbouw van gas uit Groningen. Waarom de vraag naar gas uit Groningen in 2029 gedaald is naar 7 miljard m3 dan ook een raadsel.
Stikstoffabriek vraagt elektriciteit
Stikstof zit in de lucht. Het uit de lucht halen van stikstof gebeurt bij hele lage temperatuur (zo’n 180 graden onder nul). Om de lucht zover af te koelen is elektriciteit nodig. De nieuwe stikstoffabriek zou een investering vergen van 500 miljoen euro, blijkt uit de WOB-stukken en een elektriciteitsverbruik hebben van 520 miljoen kilowattuur als de fabriek op vol vermogen draait. De nieuwe stikstoffabriek gebruikt evenveel elektriciteit als de huidige gascentrale aan de Eemshaven in pakweg een maand kan opwekken.
Hoe de stikstoffabriek werkt
In de stikstoffabriek wordt stikstof uit de lucht gewonnen. Daarna wordt dit gemengd met zogeheten hoogcalorisch gas uit kleine gasvelden in Nederland of uit Noorwegen of Rusland. Via de stikstofleiding wordt de stikstof vervoerd naar de stikstofopslaglocatie in een voormalige zoutcaverne bij Heiligerlee, waar het blijft totdat het nodig is.
Als dat het geval is gaat het stikstof via dezelfde pijpleiding terug naar de stikstofinstallatie. Daar wordt het gemengd met hoogcalorisch gas. Het zo ontstane laagcalorische gas (het heet ook wel pseudo Groningen-gas) wordt vervolgens via het gasnetwerk afgevoerd naar de klanten.
Waarom een nieuwe fabriek bij Zuidbroek moet komen
De bestaande stikstoffabriek bij Zuidbroek is in 2012 in gebruik genomen. Deze installatie heeft een aansluiting op de opslag bij Heiligerlee. Volgens EZ is “het project in 2009-2010 via de Rijkscoordinatieregeling ruimtelijk ingepast. Deze inpassing, alsook de realisatie, is in goede harmonie met de betrokken overheden en bewoners verlopen.”
Uit de WOB-stukken komt naar voren dat Zuidbroek ideaal is voor een nieuwe fabriek. Er moeten namelijk leidingen zijn om hoogcalorisch gas aan te voeren en laagcalorisch gas af te voeren. Ook moet het dichtbij het Groningen-veld liggen, waar immers al leidingen zijn om het laagcalorisch gas te transporteren naar klanten in binnen- en buitenland. Als een nieuwe stikstoffabriek elders aangelegd zou worden, moeten er nieuwe leidingen komen en moet er gas worden rondgepompt: “Dat is niet efficiënt, het vraagt extra compressorcapaciteit en het vergt aanzienlijke aanpassingen van het huidige netwerk. Het vergt ook extra ruimtebeslag en is kostenverhogend.”
Samengevat lezen we: “De nabijheid van de caverne in Heiligerlee en de bestaande stikstof-leiding daarnaartoe, zijn bepalend geweest voor het zoekgebied van de nieuwe stikstof-productielocatie.” Het nabijgelegen windpark was blijkbaar van minder belang.
Bronnen
https://www.rijksoverheid.nl/documenten/wob-verzoeken/2017/04/26/besluit-op-wob-verzoek-over-uitbreiding-stikstofcapaciteit
http://www.rijksoverheid.nl/ministeries/ez/nieuws/2015/05/22/meer-mogelijkheden-om-buitenlands-gas-geschikt-te-maken-voor-nederlandse-huishoudens.html
Credits afbeelding: Devanath / CC0 Creative Commons / Vrij voor commercieel gebruik / Geen attributie noodzakelijk
We moeten sowieso van het gas af. Die stikstoffabriek zal dat hoogstens een beetje vertragen. Uitstellen is zelden een goed idee. Dus volgens mij is het simpel en kan er maar een uitkomst zijn: geen stikstoffabriek bouwen en gewoon aan het werk om Nederland gasloos te maken.
Nou weet ik ook dat die windmolens in de Meeden niet heel populair zijn. Mede omdat er grote investeerders en projectontwikkelaars achter zitten en de mensen in de Meeden er zelf niks aan hebben/verdienen. Dus volgens mij moeten we dat project ook schrappen in de huidige vorm en vervangen door de zelfde hoeveelheid duurzame energie in de zelfde streek, maar dan van burgers. Dus coöperaties opzetten, samen investeren, samen de juiste lokaties vinden om het in het landschap in te passen, samen bedenken of het wind, zon of iets anders moet zijn en dan realiseren mét draagvlak onder de inwoners.