Waarom is er verzet tegen windparken? We lezen immers vaak dat duurzame energie uit zon en wind de toekomst heeft. Waarom is er in bijvoorbeeld Drenthe en Groningen zo’n heftig verzet tegen windparken, hoewel velen daar ook te maken hebben met de schadelijke gevolgen van aardgaswinning? Dat heeft prof. dr. Herman Bröring van de vakgroep staatsrecht, bestuursrecht en bestuurskunde van de Rijksuniversiteit Groningen bestudeerd. Hij heeft het vooral over het Drentse windpark en noemt het een splijtzwam-besluitvorming, waardoor de sociale samenhang (cohesie) verstoord is.
De redactie van Co2ntramine vindt het een belangwekkend artikel. Naar onze mening kan de analyse van Bröring ook toegepast worden op de besluitvorming over opslag van CO2, de winning van aardgas of de opslag van radioactief afval. Daarom plaatsen we het op onze site, niet dat we plotseling tegen windenergie zouden zijn.
Hier volgen de slotopmerkingen van Bröring. Als bijlage (pdf) hebben we het hele artikel toegevoegd.
Splijtzwam-besluitvorming. Leren van ‘worst practices’ rond een windpark
Herman E. Bröring
“De splijtzwam-besluitvorming in de Drentse casus kent alleen maar verliezers: de sociale cohesie is verstoord; de bestuurlijke cohesie is verstoord; de overheid – met name EZ en de provincie – heeft gezagsverlies geleden; voor de initiatiefnemers resteert begin 2017 onzekerheid; van ‘Groen’ is de glans af. Burgers die willen begrijpen wat er gaande is en greep op hun leefomgeving willen krijgen, zijn slecht af. Sinds de uitbreiding van mijn aandachtsgebieden met het onderwerp ‘complexe besluitvorming’ is mijn vertrouwen in de overheid aanzienlijk gedaald: de ruwe omgang van de overheid met haar burgers heeft mij verbijsterd. En dan geldt voor mij dat ik vertrouwd ben met de overheid en de mensen die er werken en van wie ik weet dat zij in het algemeen het beste voor hebben: de casus is in mijn waarneming eerder een illustratie van het menselijk tekort – en van naïef vertrouwen in met name projectontwikkelaars – dan van een of ander complot. Maar voor de minder ingewijde burgers moet de in deze bijdrage beschreven besluitvorming vervreemdend zijn. Wie zich in de casus verdiept, begrijpt waarom er boze burgers zijn.
Het heeft mij verbaasd dat het falen door vertegenwoordigers van EZ, de provincie en de initiatiefnemers niet ruiterlijk in het openbaar wordt toegegeven. Alleen de Drentse Commissaris van de Koning heeft op een semi-openbaar congres in ferme bewoordingen uitgesproken dat de besluitvorming uit een oogpunt van transparantie en communicatie een totale mislukking is.65 Maar daarna voegde ook hij zich in de gesloten, naar binnen gekeerde kring van bestuurders en topambtenaren. Aangenomen kan worden dat vrijwel niemand uit deze kring de spijtzwam-besluitvorming tevreden stemt. Dit in het openbaar te erkennen, zou kunnen helpen het zo moeizaam terug te winnen vertrouwen iets naderbij te brengen. Redelijke mensen – het gros – snappen dat er soms wordt geklungeld. Geef het gewoon toe.
Lees hier het hele onderzoek “Splijtzwam-besluitvorming. Leren van ‘worst practices’ rond een windpark – Herman E. Bröring” (pdf)
Reaktie van Peter Timmer
In het ingezonden stuk van Prof. Bröring van 7 februari jl. over het verzet van de burgers tegen windparken wordt terecht gesteld dat de overheid teveel naïef vertrouwen heeft gehad (en mogelijk nog heeft) in projektontwikkelaars en vermoedelijk ook te weinig kennis heeft gehad van hoe het dan wel zou kunnen. Ik denk daarbij aan de ontwikkeling van windparken in Duitsland die voor meer dan 90% in handen zijn van de lokale burgerbevolking.
De inmiddels vertrokken CdK gaf dan wel ruiterlijk aan dat de besluitvorming in de Drentse Veenkoloniën uit een oogpunt van transparantie en communicatie een totale mislukking is geweest, maar ik denk dat het ook een leerproces is en dat al in een beginfase de burgers goed geïnformeerd moeten worden en op de hoogte gebracht van de participatiemogelijkheden, waaraan zij zelf kunnen verdienen, en van de in te stellen fondsen ter versterking van de omgeving. Dit verdienmodel gooit in ons buurland hoge ogen en is de oorzaak van de snelle ontwikkeling van dorpsmolens en kleine windparken.
Het is misschien een idee om ervaring op te doen bij de Duitsers en Denen en mee te gaan met de binnenkort te organiseren studiereizen, o.a. naar het gemeentelijke energiepark Saerbeck met een mix van duurzame energievoorzieningen waar de bevolking trots op is. Zulke ontwikkelingen helpen de energietransitie naar 100% duurzaam versnellen, vergroten de werkgelegenheid en de sociale cohesie in een bepaald gebied en versnellen de afbouw van fossiele en nucleaire centrales.
Laten we daarom proberen de voorgestelde exploitatiestrukturen met o.a. de Readthuys Groep uit Enschede open te breken en de inwoners van het Veenkoloniëngebied tezamen met de betrokken grondeigenaren de mogelijkheid te geven om eigenaar van de molens te worden; op die manier krijg je weer de nodige goodwill en het vertrouwen in elkaar terug.
Peter Timmer is adviseur windenergie bij de Stichting CO2ntramine
Het fundamentele probleem is dat bij het plaatsen van die windmolens, alleen de belangen van de energie consortia tellen en NIET die van de omwonenden die in dat gebied moeten leven de gedomineerd zullen worden door windmolens van enorme omvang, en dicht bij de bebouwde omgeving.
Het verzet tegen plaatsing van de windmolens, en de reactie van de overheid die de bewoners puur buiten spel heeft gezet, heeft nu er zelfs toe geleidt dat deze bewoners worden aangemerkt als zijnde ’terroristen’ door de nationaal coördinator van terrorisme bestrijding. En orgaan dus van een overheid die – zoals onlangs lekte – illegaal hulp verleende aan terreur groepen in syrië die misdaden tegen de bevolking pleegden, en wat de overheid bekend had kunnen zijn!!
De bewoners / het actie-comité dat zich verzet tegen de plaatsing van wind molens, heeft echter nooit geweld gepleegd, geen vernielingen aangericht, en geen mensen geweldadig behandeld, hooguit wat leuzen op objecten geplaats als uitting van verzet.
Het is de overheid zelf die geweldadig is, doordat men deze bewoners heeft uitgesloten van het recht op deelname bij inspraak bijeenkomsten, hetgeen juist een democratisch grondecht is!