De Nederlandse aardgasvoorraad onder het vasteland en de Noordzee neemt af. Van de 4300 miljard kubieke meter (m3) is nog 900 miljard m3 over. Dat is 21% van de gasvoorraad die aanvankelijk in de grond zat. Tot eind 2027 is voor het binnenland 520 miljard m3 gas nodig en voor de export 360 miljard m3, samen 880 miljard m3. Het Nederlandse gas is over 12 jaar op; hierbij is de aanname dat het loont om alle gas uit de grond te halen. De gasprijs is het afgelopen jaar echter met een kwart gedaald, waardoor het niet meer haalbaar is om moeilijk winbaar gas op te pompen. De voorraad van 900 miljard m3 is dus het absolute maximum.
Daarnaast zijn steeds meer pompen nodig om het gas uit de grond te halen. Die pompen werken op stroom. Ze gebruiken voor de gaswinning jaarlijks evenveel elektriciteit als zo’n 200.000 huishoudens. De NAM (Nederlandse Aardolie Maatschappij), de exploitant van zowel het Groninger gasveld als van veel kleine velden, kreeg vorig jaar een half miljard m3 gas gratis om elektriciteit voor die pompen op te wekken. De regering loopt daarmee 125 miljoen euro aan aardgasbaten mis.
De regering en de NAM willen de nog resterende gasvoorraad zo goed mogelijk benutten. Vandaar de plannen voor schaliegaswinning en fracken, een techniek die bij bestaande kleine Nederlandse velden al 200 keer is toegepast. Vandaar ook de uitbreiding van de gasopslag bij Norg en bij Alkmaar om in de winter aan de vraag te kunnen voldoen. Dat geeft ondergronds grote drukverschillen die aardbevingen kunnen veroorzaken.
Gronings gas bevat meer stikstof dan gas uit vrijwel alle andere velden. De gastoestellen zijn hierop ingesteld. Deze huishoudens kunnen niet zomaar overstappen op gas uit bijvoorbeeld Rusland. Om dit wel mogelijk te maken zijn fabrieken nodig die stikstof aan aardgas toevoegen. Deze fabrieken zijn er al en worden uitgebreid om zo meer Gronings gas te maken van Russisch gas. Er hoeft dan minder gas uit het Groningen-veld gehaald te worden.
Stikstof maken kost veel elektriciteit. Stikstoffabrieken zijn goed voor het elektriciteitsgebruik van zo’n 120.000 huishoudens. Om die elektriciteit te maken zijn centrales nodig die op aardgas draaien, zodat er nog meer gas uit de grond gehaald moet worden. Bovendien kost het veel energie om het Russische gas naar Nederland te pompen. Voor elke 100 m3 gas die we hier uit Rusland binnen krijgen is 15 m3 gas nodig om elektriciteit te maken voor die pompen. Er is dus steeds meer energie nodig om de gasvoorziening op peil te houden. En zijn er in Rusland geen aardbevingen door de gaswinning?
Niet alleen ondergronds, maar ook bovengronds neemt de kwetsbaarheid toe. De gaswinning in Groningen veroorzaakte vanaf 1990 tot eind augustus 2015 welgeteld 925 aardbevingen. Nog eens 1100 aardbevingen zijn mogelijk totdat het gasveld leeg is. Aardbevingen geven schade. Vanaf medio 2012 tot begin augustus 2015 zijn er 46.000 schademeldingen binnengekomen, waarvan er 35.000 zijn erkend door de NAM. Veelal betreft het hier scheuren in muren. Grotere schade is ook mogelijk. Het Staatstoezicht op de Mijnen heeft in 2013 uitgerekend dat bij een ernstige aardbeving 118 doden kunnen vallen en 1200 huizen kunnen instorten.
Zo’n 14,5 miljoen huishoudens in Nederland, België, Frankrijk en Duitsland gebruiken Gronings gas. Volgens de contracten gaat het in 2016 om 47 miljard m3. De omvang van deze contracten is strijdig met de veiligheid van de Groninger bevolking. Het SodM heeft in rapporten van januari 2013 immers gesteld dat aardbevingen die schade veroorzaken snel ophouden als er jaarlijks niet meer dan 12 miljard m3 gas uit het Groningen-veld wordt gepompt. De regering staat voor 2015 eenmalig 30 miljard m3 gas toe uit het Groningen-veld. De Gasunie wil dat vanaf 2016 verhogen naar 35 miljard m3. De veiligheid van de Groningers staat daarmee niet voorop.
We kennen geen enkele andere Nederlandse industrie die jaarlijks met instemming van de regering schade aan duizenden huizen mag veroorzaken. Tegelijkertijd krijgt de regering per dag 25 miljoen euro aan aardgasbaten uit deze gaswinning. Vanaf 1963 tot en met 2014 waren de aardgasbaten voor de overheid 274 miljard euro. Deze situatie is voor ons de aanleiding om dit artikel te maken.
Download deze whitepaper over aardgas in Nederland (PDF, 41 pagina’s, inclusief bronnen)
Inhoudsopgave
1 Inleiding
Aardgas omhelsd en verguisd
2 Gasvelden
2.1 Het Groningen-veld
2.2 261 kleine gasvelden met voorrang
2.3 Kleine-veldenbeleid
3 Einde gasvoorraad komt naderbij
3.1 Aangetoonde gasvoorraad 1030 miljard kuub
3.2 Vraag 1040 miljard kuub gas tot 2032
4 Winningsplan volgens minister Kamp en provincie Groningen
5 Leveringszekerheid: 21 miljard kuub; veiligheid:12 miljard kuub
6 Groningen-gas uniek en laagcalorisch
7 Het voorzorgbeginsel
8 Gegevens gasmarkt onduidelijk
9 14,5 miljoen huishoudens gebruiken Gronings gas
10 Aardgaswinning tot nu toe
11 Gasopslag bij Norg, andere bijna lege velden en een zoutkoepel
12 Stikstoffabriek Zuidbroek vraagt evenveel stroom als 40.000 huishoudens
13 NAM gebruikt evenveel stroom als 185.000 – 455.000 huishoudens
14 Invoer Russisch gas vraagt veel energie
15 Fracken in Nederland en de Verenigde Staten: geld staat voorop
16 Groningen-veld met 925 aardbevingen
17 Grondversnelling maatgevend, niet de schaal van Richter
17.1 Schaal van Richter uitgelegd
17.2 Grondversnelling uitgelegd
18 45.236 schademeldingen en 118 doden of meer mogelijk
19 NAM over vergoeden van aardbevingsschade
20 Nog 1100 en zwaardere aardbevingen mogelijk
21 Mogelijk 118 doden en duizenden beschadigde huizen
22 Gevolgen aardbevingen vergelijkbaar met die in Zuid-Europa
23 Stikstof om aardbevingen tegen te gaan?
24 Aardgasbaten 274 miljard euro
25 Veiligheid bevolking ondergeschikt
26 Schadeherstel met minder inspraak
27 Conclusie: gevangen in het gasnet
