De regering blijft er alles aan doen om de NAM te helpen zo veel mogelijk gas te winnen. Eerst werd er flink getreuzeld met het dichtdraaien van de gaskraan in Groningen. Toen ging die, tegen de adviezen van de SODM in, maar een klein beetje dicht. Ondertussen geeft de overheid de NAM 325 miljoen euro verborgen subsidie per jaar. En nu wil Henk Kamp extra gas winnen op de Noordzee. Waarom al die moeite? We exporteerden ongeveer de helft van ons gas. En ook nu gaat nog 40% van ons gas naar het buitenland. Als we daar mee stoppen kan de gasproductie toch met 40% omlaag?
We mogen niet afhankelijk worden van Poetin!
Telkens als er discussie komt over het energiebeleid van Nederland komen politici met het argument dat we niet afhankelijk moeten worden van Poetin. De Russen zijn immers onbetrouwbare barbaren, zo willen ze ons doen geloven. En we willen onze huizen straks gewoon kunnen verwarmen zonder daarvoor gechanteerd te worden door de Russen. De media tikken het anti-Poetin argument netjes over en de meeste Nederlanders trappen erin en slikken zonder veel kritiek alles wat Kamp en zijn ministerie van Economische zaken bedenken.
Stientje van Veldhoven (D66):
Daarom nu versterken energieakkoord. Maar vlpig gas nodig. Liever niet van Poetin! (tweet)
Henk Kamp (VVD):
Het nog winbare Noordzeegas kan helpen de afhankelijkheid van import te beperken. (trouw)
Michiel Servaes (PvdA):
Je moet bereid zijn keuzes te maken die misschien wel pijn doen. Dat is misschien niet leuk. Maar als je als Europa positie wil kiezen tegen zo’n autoritair land als Rusland, gaat het om meer dan handelsvoordelen.
Alexander Pechtold (D66):
Wilders houdt ons verslaafd aan de oude energie, en aan het gas van Poetin”, aldus Pechtold (trouw)
40% tot 50% netto gas export
Het CBS houdt al lang bij hoe de gasopbrengst, binnenlandse consumptie en export is. Wat blijkt? Sinds 1970 tot nu hebben we altijd 40% tot 60% van ons gas verkocht aan het buitenland. Dat getal schommelt een beetje. In 2014 lag het op 42%, cijfers over 2015 zijn er vanzelfsprekend nog niet. Voor zover bekend exporteren we voornamelijk naar Duitsland, België en Frankrijk. Of we ook aan Zwitserland en Italië leveren is niet officieel bekend.
(Bron: CBS)
Rond 2024 worden we importeur van gas, of toch niet?
De gasbel onder Groningen raakt langzaam leeg. De prognoses lopen wat uiteen, maar vaak wordt het jaar 2024 genoemd. Vanaf dat jaar zou Nederland importeur van gas worden in plaats van exporteur. Vanaf dat jaar komen we in de greep van Poetin. Alleen vergeten de politici dat jaartal natuurlijk gebaseerd op de keuzes die we maken. En dit getal gaat er nog steeds vanuit dat we de aankomende jaren veel gas exporteren naar Duitsland, België Frankrijk. Zouden we daar direct mee stoppen, dan kunnen we langer door met ons eigen gas en hebben we meer tijd om de energietransitie in eigen land door te zetten. Misschien hebben we dan tegen die tijd wel helemaal geen gas meer nodig. Of we afhankelijk worden van de Russen voor onze energie is dus nog maar zeer de vraag, en als het al zo is, dan is het wellicht pas rond 2030 en maar voor een klein deel van onze energie.
We zijn in de greep van de Duitsers, Belgen en Fransen!
Maar telkens draaien de bewindsvoerders om een lastig punt heen. Kamp draaide de kraan terug tot een niveau waarbij ‘de leveringszekerheid niet in gevaar komt’. En daarin heeft hij het niet over de leveringszekerheid binnen Nederland. Daar heeft hij het ook over de contracten die we met Duitsland, België en Frankrijk hebben. Deze landen hebben niet zoveel geluk als wij met zo’n grote gasvoorraad en zijn daarom al decennia afhankelijk van onder andere ons voor hun energievoorziening. Daar liggen contracten aan ten grondslag die langlopend zijn en, als we de politiek mogen geloven, juridisch ijzersterk.
Daar komt bij dat Groninse gas, in tegenstelling tot gas uit de meeste andere plekken, ‘laagcalorisch’ is. Kooktoestellen, CV-ketels en andere apparaten in Nederland, Duitsland, België en Frankrijk zijn ingesteld op dat type gas. Ze werken niet of minder goed als ze ineens hoogcalorisch gas krijgen. (Hier uitleg over hoogcalorisch en laagcalorisch gas)
Het argument dat we niet afhankelijk mogen worden van de Russen en Poetin is dus voorbarig en behoorlijk hypocriet. We zijn namelijk op dit moment al volledig in de greep van Merkel, Hollande en Michel. Maar daar hoor je de politiek niet over, want de Belgen, Duitsers en Fransen zijn een stuk minder eng.
Wat staat er in de exportcontracten?
De weinige keren dat we mensen als Henk Kamp, de woordvoerders van Economische zaken en mensen van Gasterra over de contracten met het buitenland hoorden was dat één zekerheid: Deze contracten kun je niet zomaar opzeggen.
Maar in alle rapporten die er de afgelopen jaren over de gaswinning zijn geschreven, alle debatten die er over zijn gevoerd en alle mooie praatjes van Kamp, wordt er nauwelijks wat gezegd over die contracten. 40% van de gasproductie gaat naar die contracten, en we weten er bijna niets van. We weten niet zeker met welke landen we contracten hebben. We weten niet hoe lang de langlopende contracten lopen. En dat deze contracten juridisch ijzersterk zijn en niet op te zeggen, weten we alleen van Gasterra en Kamp. Er is wel een toezegging aan de Tweede Kamer gedaan dat er geen nieuwe langlopende contracten worden afgesloten, maar of er in de tussentijd nog korte contracten worden afgesloten is ook onduidelijk.
Oproep aan de politiek
Het energiedebat is gekaapt door een onnodige bangmakerij en er heerst een taboe op de contracten met het buitenland. Dit staat een gezond debat over de oplossing in de weg. Daarom de volgende oproep aan de politiek:
- Stop met ons onnodig bang maken voor Poetin en de Russen. Het is onzin, hypocriet en onnodig. Niet meer doen.
- Erken dat we afhankelijk zijn van de Duitsers, Belgen en Fransen voor de gasproductie, het gasplafond en de aardbevingen in Groningen.
- Geef volledige openheid over alle lopende exportcontracten met het buitenland. Hoeveel gas gaat er naar welk land en wanneer loopt dat contract af?
- Ga in gesprek met de landen die ons gas importeren en vraag ze om vaart te maken met hun energietransitie.
- Stop ook direct met het sluiten van korte termijn contracten.
- Onderzoek de (juridische) mogelijkheden om de contracten met de landen om ons heen eerder (deels) te ontbinden, af te bouwen of op te zeggen. We hebben het over een uitzonderlijke situatie waarin grote maatschappelijke onrust, hoge kosten, veel schade en in potentie doden en gewonden kunnen vallen. Er zijn vast juridische mogelijkheden om dit als overmacht op te voeren en zo onder contracten uit te komen.
- Kom nu eindelijk eens met een plan waarin staat hoe Nederland de aankomende decennia volledig fossielvrij gaat worden. Ook los van de aardbevingen en het milieu is het gas vroeg of laat op. We moeten dus beginnen Nederland om te bouwen. Hoe langer we dat proces uitstellen, hoe moeilijker en duurder het wordt. Stroop de mouwen op en ga aan het werk!
Kom op Contramine, het gaat de fossiele belangen achter EZ niet om gas, maar om geld verdienen.
Nederland gaat verdienen aan het doorverkopen van Russisch gas.
Om die deal te krijgen, moest Nederland beloven eerst zijn eigen gas op te maken.
Anders ontstaat er geen afhankelijkheid van Russisch gas, alleen dan kan er gecashed worden door de fossiele belangen
En meebetalen aan de Russische pijpleidingen naar Europa.
En het russische gas is nog het simpelste probleem
Het echte probleem is de smeltende en rottende toendra, en de opwarmende poolzee.
Daar komt veel meer broeikas gas uit dan dat aardgas.
En dat methaan uit de poolzee en het CO2 uit de rottende toendra is veel moeilijker te stoppen.
Natuurlijk moet er meer informatie komen over de gaskontrakten. Die kontrakten worden steeds mede als argument gebruikt om de gaskraan niet verder dicht te draaien. Dan moeten we ook weten waar het over gaat. Misschien niet in detail, maar wel om welke landen het gaat, hoeveel ze afnemen, wat ze betalen en wanneer de kontrakten aflopen. Het kan toch niet zijn dat die kontrakten oneindig doorlopen. En inderdaad, geen enkel nieuw kontrakt afsluiten.
Tsja, die boze/gevaarlijke Russen…. Ze maken ons van alles wijs. Rusland levert graag en stipt, niets mis mee. Behalve dat Oekraïne (dat toen nog 80% van de transit van russisch gas naar Europa verzorgde), wat tegen gereduceerd tarief russisch gas kreeg, dat ze tegen hogere prijs naar Europa konden verkopen, haar transit-monopolie en lucratieve gashandel door haar eigen toedoen heeft verkwanseld door illegaal gas af te tappen en de rekeningen niet betalen, waardoor Rusland 2 dagen de kraan dichtdraaide en half europa zonder gas zat. Maar dat heeft niets met een onbetrouwbare leverancier van doen maar met het schenden van leveringsvoorwaarden door de afnemer/tussen-handelaar.
Het Oekraïnse gasgebruik is voorts hoog omdat men altijd afhankelijk is geweest van goedkoop russisch gas en weinig heeft geïnvesteerd in energie-efficiëntie. Als ze nu de lucratieve winsten van de gashandel hadden geïnvesteerd in energiezuiniger maken van woningen , dan waren ze minder afhankelijk van russisch gas en konden ook de reguliere marktprijs voor gas betalen.
In plaats daarvan hebben ze zich laten gebruiken (door de EU en de VS) voor een gevaarlijk geopolitiek machtsspel waarbij alleen maar slachtoffers zijn gevallen (de burgeroorlog en de economische nadelen die de anti-rusland politiek opleverde). De nieuwe transit-overeenkomsten die Oekraïne met Rusland sloot gaan over veel minder gas transit dan in het verleden doordat Rusland sindsdien nieuwe gasroutes heeft aangelegd om minder afhankelijk te zijn van de onbetrouwbaar gebleken Oekraïnse gastransit.
Dat Nederland afhankelijk zou worden van Rusland en/of dat dat tot politieke invloed of macht zou leiden is voornamelijk een fabel, de afhankelijkheid is eerder andersom, want Rusland kan het gas ook wel aan China kwijt, maar Europa betaald beter. Dus Rusland wordt afhankelijk van Europa/NL. Er is op de wereld nog genoeg gas en hevige competitie, dus als Rusland niet levert staan er genoeg gasaanbieders in de rij…
Maar deze afhankelijkheid heeft ook een voordeel, want je zou op grond van klimaatbeleid deals kunnen sluiten tussen Europa en Rusland om in Rusland economisch niet voordelige verduurzaming op gang te brengen (door de lagere gasprijs is je terugverdientijd langer) door vanuit Europa te investeren in verduurzaming van de gebouwde omgeving in Rusland en dat in ruil voor (een deel) van het bespaarde gas. Dat is win-win, omdat daardoor de energielasten in Rusland dalen, en voor ons de kostprijs voor het reduceren van fossiel gasgebruik ihk. van klimaat beleid daar lager liggen door de combinatie van koudere winters (waardoor maatregelen om energie te besparen meer reductie van gas opleveren) en lagere lonen. Idem voor de rest van oost-europa.
En als tweede opmerking, ik denk niet dat het verstandig is om vast te houden aan gasloos / fossiel vrij (anders dan zeer lange termijn).
In de eerste plaats en om de reden die in de eerdere reactie staat vermeld is het voordeliger gasbesparingen te doen in landen met een kouder klimaat en lagere lonen, omdat je dan per kuub gas cq. ton CO2 reductie goedkoper uit bent, en om de terugverdientijd te optimaliseren ga je die investeringen RUILEN voor (een deel van) het bespaarde gas, omdat je dat dan weg kunt rekenen tegen de hier veel hogere gasprijs. Voor zowel het klimaat als de afhankelijkheid van Europa van gas buiten Europa heeft die besparing hetzelfde effect, maar via deze weg is dat goedkoper (laaghangend fruit).
Nu al stribbelen oost-europese landen tegen omdat het armere economiën zijn, en daar niet veel geld in kunnen investeren. Juist door de genoemde constructie kun je de terugverdientijd van investeringen in energiebesparing sneller terugverdienen en ook energiebesparing op gang brengen dat anders niet op gang zou komen en zou blijven liggen. Als alleen NL gas/fossiel vrij wordt, maar Polen nog steeds aan de kolen is, heeft dat ook niet veel zin.
In de tweede plaats is de overgang naar warmtepomp of warmtenet nog tamelijk duur, en is dat niet altijd fossielvrij of CO2 neutraal. In sommige gevallen gaat zelfs de uitstoot omhoog, bijv. bij warmtenetten die op biomassa draaien. Juist die biomassa moet je helemaal mee stoppen, en ga dat vervangen door gas, maar dan met compensatie door bomenaanplant. Dan is dat ook CO2 neutraal, maar is de uitstoot gelijk al veel minder (gas stoot de helft uit aan CO2 als biomassa/hout, en verbrand veel schoner dan hout), terwijl het op termijn net zo CO2 neutraal is als biomassa door afdoende bomenbijplant.
En in de derde plaats, ook als je op middel/lange termijn van fossiel gas af wil, het is voordelig om wel aan gas te blijven omdat je infrastructuur dan niet omgebouwd hoeft te worden. Beperkt kun je wel woningen omzetten naar gasloos, zoals nieuwbouw, omdat daar de kosten voor ombouw het laagst liggen, en deels zijn warmtenetten ook een oplossing, maar zeker niet overal.
Gas (methaan) kan ook gewonnen worden uit allelei biologische vergistings processen (zeewier/algen/koeiemest, etc.) of kan zelfs ook via photovoltaïsche installaties gemaakt worden uit CO2 en waterstof (zie: https://www.tno.nl/nl/over-tno/nieuws/2019/4/zon-zet-met-zeer-hoog-rendement-co2-om-naar-methaan). Omdat methaan goed transporteerbaar is, kun je dat dus ook elders, buiten europa, op betere zonlocaties produceren, zoals Noord afrika (2x zo hoog zonrendement) – de gasbuizen naar Europa (uit Algerije/Libië) naar Europa liggen er al.
Dus je oude woningvoorraad (die niet van gas af gaat) kun je dan in de toekomst ook duurzaam verwarmen met duurzaam geproduceerd methaan.
Ofwel als je van A naar B wil (dus naar klimaat neutraal, zero emissions) is het soms niet altijd handig om de kortste weg te nemen omdat een omweg soms goedkoper, alsook sneller kan zijn.