Op www.co2ntramine.nl interviewen we de mensen achter een aantal duurzame initiatieven in Noord-Nederland. De vorige keer kon je hier al lezen over energiecoöperatie Grunninger Power. Deze keer interviewden we Willem Schaap en Patrick Caspers over de biovergistingsinstallatie die de dorpscoöperatie Zijldijk probeert te realiseren. Aan hen stelden we de volgende vragen:
Waarom zijn jullie dit initiatief gestart?
Zijldijk is een klein dorp in het noorden van de provincie Groningen. Er wonen 220 mensen verdeelt over 98 huizen. Zijldijk is omgeven door uitgestrekte akkers waar aardappelen, suikerbieten en granen de belangrijkste gewassen zijn. Zijldijk ligt ook langs de N46, de weg die van de stad Groningen naar de Eemshaven voert.
In het kader van een dorpsvisie Zijldijk is het plan ontstaan om met deze geografische ligging iets te doen. Dorpsbelangen Zijldijk heeft toen het plan opgepakt om de mogelijkheden van een dorpseigen energiecentrale te laten onderzoeken. Een gezamenlijke “onderneming” zal naar verwachting de sociale samenhang in het dorp ten goede komen.
Ook worden er op zichtafstand van het dorp twee nieuwe energiecentrales in de Eemshaven gebouwd, een kolencentrale en een centrale gestookt op gas en biomassa. Je kunt over de bouw hiervan denken wat je wilt, als je kritiek er op hebt moet je volgens ons laten zien hoe het ook kan.
De aanpak
Begonnen is contact op te nemen met de Hanzehogeschool Groningen die een aantal studenten Human Technology beschikbaar stelden om de onderzoeken uit te voeren. Eerst is een inventarisatie gemaakt van de mogelijkheden in Zijldijk. Wind is een heel schone energiebron maar het provinciaal beleid laat geen windmolens buiten de aangewezen windparken toe, dit was dus een doodlopende weg. Uit het onderzoek bleek dat er twee kansrijke varianten overbleven; geothermische energie (gebruik van aardwarmte) en covergisting van mest en ander organisch materiaal. Daar er in het dorp geen industrie gevestigd is zijn er twee soorten energievragers; huishoudens en transport. De huishoudens kunnen wel met aardwarmte verzorgd worden maar het transport nog niet, dit terwijl door de ligging van Zijldijk langs de N46 een groen tankstation een goede extra mogelijkheid is om energie af te zetten en ook werkgelegenheid in het dorp kan creëren. Daarom is uiteindelijk de keuze gemaakt voor het verder ontwikkelen van een plan voor de dorps-eigen biovergister.
Wat is een biovergister?
Een biovergister is in principe niets anders dan een grote tank waar organisch materiaal aan het rotten is. Bacteriën zetten daar mest, gras, graan of andere (afval)producten om in biogas. In het restproduct, we noemen dit digestaat, zijn alle voedingsstoffen en mineralen achtergebleven, dit kan uitstekend als meststof gebruikt worden. Hierdoor wordt een korte kringloop gerealiseerd, immers er is dan geen kunstmest meer nodig. Ook is er een zeer korte CO2 kringloop. Immers de CO2 die vrij komt bij de verbranding van het biogas wordt het zelfde jaar ook weer opgenomen door de planten die later geoogst worden om weer in de vergister verwerkt te worden.
Biogas kun je ruiken, vergelijk het maar met koemest. Een biovergister mag dus niet stinken want dan verliest deze gas dat juist opgevangen en verkocht moet worden.
De hele vergistingsinstallatie bestaat uit een vooropslag, een menggebouw, de eigenlijke vergister en de naopslag. Het gas kan gebruikt worden om een generator aan te drijven die stroom levert. In Zijldijk is het de bedoeling dat het gas in een extra installatie gereinigd wordt zodat het gebruikt kan worden als vervanger voor aardgas en als motorbrandstof. Door gas te verkopen gaat er minder energie verloren dan bij de omzetting van biogas in elektriciteit.
Wat is de dorpscoöperatie Zijldijk?
De dorpscoöperatie Zijldijk in oprichting is een initiatief van de vereniging van dorpsbelangen Zijldijk. Er zal een aparte coöperatie opgericht worden naar voorbeeld van de Rabobank en andere fabrieken en handelsmaatschappijen in de 19e en begin 20e eeuw. Deze coöperatie gaat als hoofddoel energie leveren aan leden en niet-leden. De leden krijgen daarbij een (beperkt) financieel voordeel bij de inkoop van hun energie. Uitgangspositie voor de dorpscoöperatie is dat iedere dorpsbewoner deel kan nemen (dus geen grote investering voor de leden) en dat er geen overmatige overlast in het dorp ontstaat.
Welke hobbels zijn jullie onderweg tegen gekomen?
Na aanvankelijke scepsis bij vriend en vijand werd langzamerhand meer draagvlak voor het initiatief zichtbaar. Mensen vonden het goed om op deze manier met het dorp bezig te zijn en te zorgen dat er wat “goeds” gebeurt in Zijldijk. De Provincie was ook enthousiast en heeft subsidie verstrekt op het inhuren van een professioneel ingenieursbureau om het project goed te begeleiden.
Helaas was er volgens het provinciaal omgevingsplan (POP Groningen) geen mogelijkheid om de installatie bij het dorp neer te zetten. Wij werden verwezen naar de Eemshaven, maar alle grond hier is al verzegd. Er was nog wel een mogelijkheid ten zuiden van Delfzijl maar dan is er geen enkele fysieke binding meer met het project en dit is volgens ons wel noodzakelijk. Inmiddels is de provincie wel aan het inventariseren waar er soortgelijke installaties in de provincie gebouwd zouden mogen worden. Het proces ligt nu dus al weer een hele tijd stil.
Lukt het om die problemen te overwinnen? En zo ja hoe?
Wij blijven optimistisch en geloven dat ook bij de provinciale politiek het inzicht komt dat je kleinschalig heel goed energie kunt opwekken. Daar zal het beleid soms op aangepast moeten worden. Er zijn natuurlijk nog meer hobbels te nemen, denk daarbij aan het verwerven van het terrein en het rond krijgen van de financiering. Maar met goede wil, geduld en waar nodig inventiviteit hebben wij er alle vertrouwen in dat ons dat wel gaat lukken.
Wat kunnen we de aankomende tijd van jullie verwachten?
Op de korte termijn (zolang we nog niet weten waar we mogen bouwen) willen we een project opzetten om de energievraag in de huizen van Zijldijk te verminderen. Dit kan door de meestal oudere huizen beter te isoleren, maar ook het gebruik van energiezuinige verlichting, zonnepanelen en “HRE”gasketels kunnen hieraan bijdragen.
Welke tips heb je voor anderen die met duurzame initiatieven bezig zijn?
Duurzame energie is maatwerk. Neem de tijd om goed na te denken en de juiste beslissingen te nemen. Zoek partners om gezamenlijk mee op te trekken, van elkaars ervaring kun je leren. Maak gebruik van de studenten aan de RUG en Hanzehogeschool, zij kunnen over een schat aan informatie beschikken tegen zeer geringe kosten.
