Op 3 februari 2020 heeft het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) een rapport uitgebracht over de gevolgen van de gaswinning in Groningen.[i] Het gaat dan vooral over de versterking van huizen en de veiligheid van de Groningers. Het advies van het SodM om de versterking te versnellen heeft aandacht gekregen in verschillende media. Maar er staat ook een aantal uitspraken in het rapport die de moeite van het vermelden waard zijn. Dat doen we in de vorm van citaten met waar nodig een korte toelichting.
Daarbij is het nuttig te bedenken dat versterken betekent dat een huis niet instort bij een te verwachten zware aardbeving. Een huis kan dan wel zwaar beschadigd worden. Versterken betekent niet dat een huis niet meer beschadigd kan worden.
Groningen onveiliger dan de rest van Nederland
“Op 1 februari 2018 heeft het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) de minister van Economische Zaken en Klimaat (EZK) naar aanleiding van de beving bij Zeerijp geadviseerd om de gaswinning zo snel als mogelijk naar 12 miljard kubieke meter (m3) per jaar terug te brengen. Alleen als deze afbouw is gerealiseerd en de versterking is uitgevoerd, is het in Groningen net zo veilig als elders in Nederland.”
Beoordeling versterking duurt acht jaar
Een huis moet bekeken worden en dan komt er een oordeel over de versterking. Pas daarna zou de versterking daadwerkelijk kunnen plaatsvinden.
“In totaal moeten er ruwweg 19 duizend adressen beoordeeld worden. Dit is maatgevend omdat de beoordelingscapaciteit op dit moment de flessenhals vormt. Bij de huidige beoordelingssnelheid van bijna 2.500 (adressen) per jaar, zou het nog zo’n acht jaar duren voordat de huidige werkvoorraad beoordeeld is. Dat is niet acceptabel. Deze beoordelingen zouden uiterlijk in 2023 gerealiseerd moeten zijn. De maatregelen om de beoordelingscapaciteit te vergroten zijn daarom essentieel.”
Voorkom onnodige versterking, want dit belast de Groningers
Omdat minister Wiebes de gaswinning uit het Groningen-veld snel wil stoppen neemt de veiligheid toe en hoeven mogelijk minder huizen versterkt te worden.
“Het SodM heeft de minister geadviseerd om snel gebruik te gaan maken van enkele nieuwe inzichten die (inmiddels al geruime tijd) voorhanden zijn. Om te voorkomen dat onnodig zware versterkingsmaatregelen genomen worden, is het nodig om beoordelingen uit te voeren op basis van (…) de afgenomen risico’s door de versnelde afbouw van de gaswinning. Onnodige of onnodig zware maatregelen moeten vanuit het oogpunt van veiligheid vermeden worden. Door onnodige of te zware maatregelen zou de versterkingsopgave langer duren dan noodzakelijk, gegeven de beperkte capaciteit in beoordeling en uitvoering. Bovendien moet voorkomen worden dat bewoners belast worden met onnodige ingrepen aan hun huis.”
Minder gas winnen is minder versterken
“De beoordelingen in het verleden hebben geleid tot de conclusie dat veruit de meeste gebouwen versterkt moeten worden. Echter, nu het kabinet uit veiligheidsoverwegingen de gaswinning in versneld tempo terugbrengt naar nul, is de verwachting dat in de komende jaren in toenemende mate uit beoordeling zal blijken dat gebouwen niet of in mindere mate versterkt hoeven te worden.”
Het Centrum Veilig Wonen heeft matig werk geleverd
Het Centrum Veilig Wonen (CVW), dat betaald werd door de NAM, is per 1 januari 2020 opgeheven. De gegevens werden overgedragen aan de Nationaal Coördinator Groningen (NCG). Op dat moment bleek dat er nogal wat haperde, hetgeen handmatig moest worden hersteld.
“Om de voortgang van de versterking te kunnen beoordelen is een goede dataregistratie essentieel. De NCG is in een vergevorderd stadium met de dataregistratie. De beschikbare data zijn voor een belangrijk deel afkomstig uit de registratiesystemen van het CVW en sloten niet goed aan op de eisen van de NCG. Bovendien was een belangrijk deel van de data incompleet. Voor duizenden adressen waren handmatige correcties nodig om ze voor het NCG-dashboard bruikbaar te maken. In de afgelopen periode heeft de NCG grote inspanningen geleverd om de dataregistratie op orde te krijgen. Door deze correcties is de kwaliteit van de beschikbare data sterk verbeterd.”
Ingenieursbureaus werken met verouderde risicoberekeningen
Bij de beoordeling van de noodzaak van versterking die
ingenieursbureaus in opdracht van de NCG uitvoeren, is het uitgangspunt de
gaswinning zoals de regering die in maart 2018 had vastgesteld. “Dit is al geruime tijd een verouderd
scenario. Al in het voorjaar van 2019 had de opdracht gegeven kunnen worden om
op basis van het versnelde afbouwpad van het kabinet van maart 2019, nieuwe
(risicoberekeningen) te maken. Daardoor had vanaf de zomer 2019 met deze nieuwe
inzichten gewerkt kunnen worden. (…) Zeker nu afgelopen september het kabinet
besloten heeft om al in 2022-2023 de gaswinning in Groningen te stoppen
(uitgaande van een gemiddelde winter), vereist de versterkingsoperatie ook op
dit punt urgentie. Het is nu essentieel dat tijdig de in maart 2020 beschikbare
(…) risicoberekeningen omgezet worden in dreigingskaarten, zodat uiterlijk
vanaf 1 juli de beoordelingen uitgevoerd kunnen worden met deze nieuwe
inzichten. Daarmee wordt voorkomen dat gebouwen die wél versterkt moeten
worden, onnodig wachten op versterkingsactiviteiten die voor de veiligheid niet
meer nodig zijn. Bovendien wordt dan voorkomen dat bewoners belast worden met
onnodige ingrepen aan hun huis.”
[i] https://www.sodm.nl/actueel/nieuws/2020/02/03/haperende-motor-van-de-versterkingsoperatie-in-groningen-komt-weer-op-gang, 3 februari 2020.
