De gaswinning uit de kleine velden in Nederland loopt terug. Daarom zijn extra maatregelen nodig zoals fracken. Dat staat in het rapport Focus on Dutch Oil & Gas van het overheidsbedrijf Energiebeheer Nederland (EBN) dat op 10 juni 2015 verschenen is (pdf). Fracken is vanaf 1995 al honderd keer toegepast in Nederland.
Gas uit kleine velden meer dan welkom
“Met het oog op de maatschappelijke druk om minder gas uit het Groningen-veld te winnen is elke kuub aardgas die uit kleine velden gewonnen kan worden meer dan welkom,” stelt Berend Scheffers, lid van de directie van EBN, in het voorwoord bij genoemd rapport. Gas uit kleine velden dient volgens Scheffers ook om de afhankelijkheid van de Europese Unie van geïmporteerd gas te verminderen: “De Nederlandse kleine velden worden daarom in toenemende mate belangrijk”.
Winning kleine velden daalt sterk
Maar er is een groot probleem, blijkt uit het rapport: zonder maatregelen neemt de productie van de kleine velden af. Er is tot nu toe 1500 miljard kubieke meter (m3) gas uit kleine velden gehaald. De bewezen voorraad daalde van 234 miljard m3 in 2007 naar 159 miljard m3 eind 2014. De productie daalt met 4% per jaar. In 2014 was de winning uit kleine velden 24,5 miljard m3 en zonder maatregelen gaat die winning naar 10 miljard m3 in 2030. Maar met maatregelen kan de winning uit de kleine velden op een niveau van 20 miljard m3 blijven (zie figuur 1).
Fracken al honderd keer gebruikt
Een van die maatregelen is fracken. Volgens EBN is dit tussen 1995 en 2012 in Nederland 93 keer toegepast. In 53 van die 93 keer was dit volgens EBN succesvol. Tussen 2012 en 2014 heeft de NAM de fracking-techniek zeven keer toegepast om de gaswinning op bestaande locaties te verbeteren of op gang te brengen. De techniek werd toegepast in Blija, Kollumerpomp, Kiel-Windeweer, Lauwerzijl, Krabburen, Warfstermolen en wederom in Kollumerpomp.
De planning is om dit fracken vaker te doen. EBN kent 32 velden waar het gas niet gemakkelijk gewonnen kan worden omdat de doorlatendheid van het gesteente waar gas in zit niet goed genoeg is (dit heet ´tight gas´). Daar is fracken nodig. Ook is fracken een mogelijkheid bij evenals bij de kleine gasvelden die voor meer dan de helft leeg zijn: het gaat dan om zo’n 250 kleine velden. De NAM wil binnenkort beginnen met fracken bij Saaksum en Blijham. Op die manier moet de laatste kuub gas uit de grond gehaald worden.
Open gaswereld nodig
Scheffers stelt dat door de aardbevingen en de plannen voor winning van schaliegas veel Nederlanders nu een negatief beeld van de gaswinning hebben. Daar moet de gaswereld op reageren door opener te zijn naar de bevolking en door de negatieve gevolgen van de gaswinning zoveel mogelijk te verminderen.
EBN over zichzelf: “Als 100% deelneming van het ministerie van Economische Zaken is EBN de vooruitgeschoven post die operators stimuleert om in Nederland nieuwe kansen te benutten. Door het inzicht in de mogelijkheden voor gas- en oliewinning te vergroten, en te investeren in winning en exploratie. EBN dient daarbij een publiek belang: bijdragen aan een onafhankelijke, betrouwbare energievoorziening in Nederland. Bovendien zorgt de winning voor continuering van de inkomsten voor de Nederlandse economie. Met een schat aan kennis, slimme oplossingen, en de typisch nuchtere, Nederlandse handelsgeest, stimuleert EBN de sector om op een veilige, verantwoorde manier het maximale uit onze bodem te winnen.”
Figuur 1
Gaswinning uit kleine velden bij verschillende maatregelen en omstandigheden
Toelichting: uitvoering bestaande plannen geeft de gaswinning volgens “business as usual” en daar hoort fracken bij; schaliegaswinning en andere maatregelen horen bij gaswinning die “Upside” heet.
Gas winnen via fracken heeft een negatieve klank gekregen door de onverantwoorde manier waarop het in de Verenigde Staten is gebeurd. Daar ging het weliswaar om schaliegas. De NAM is echter van plan om in Nederland het fracken bij de kleine gasvelden voort te zetten, nadat het daar al zo’n 200 keer is toegepast. Hierbij is het net als in de Verenigde Staten de vraag of we vanwege geldelijk gewin chemische stoffen mogen of willen achterlaten in de ondergrond.
Bij de Nederlandse gaswinning wordt nu al op grote schaal gebruik gemaakt van middelen om meer gas uit de grond te halen. Daarbij denk je dan meteen aan de chemische stoffen die gebruikt worden bij de winning van schaliegas. Maar of dat zo is, daarover valt geen helderheid te krijgen. 
Het bedrijf Cuadrilla wil onderzoek doen naar de winning van schaliegas onder Luttelgeest en Marknesse in de Noordoostpolder. Dat past in het idee dat schaliegas de toekomst heeft, een idee dat overgewaaid is uit de Verenigde Staten en Canada. Maar in die landen is de schaliegas-hype recent doorgeprikt.