Minister Kamp van Economische Zaken heeft op 26 mei jl. besloten de gaswinning uit Groningen met 10% te verlagen. Groningen vond dat een stap in de goede richting.
Verstopte boodschap van Kamp: er moet wel gas uit bijvoorbeeld de Drentse kleine velden rond Westerveld blijven komen, want anders is toch meer gas uit Groningen nodig. Drenthe protesteert.
Kortom, snel van het gas af is het enige middel om verdeeldheid in het Noorden tegen te gaan.
10% minder gas uit Groningen
Gasunie Transport Services (GTS) liet op 26 mei weten de bestaande installaties voor de omzetting van hoog- naar laagcalorisch gas efficiënter te kunnen gebruiken. Op die manier kan 3 miljard kubieke meter (m3) gas van Groninger kwaliteit extra gemaakt worden. Het was voor minister Kamp een belangrijk argument om in een gemiddeld jaar de gaswinning uit het Groningen-veld te verlagen van 24 miljard m3 naar 21,6 miljard m3. Ook de maximale hoeveelheid gas die in een kouder dan gemiddeld jaar mag worden gewonnen, wordt teruggebracht van 6 naar 5,4 miljard m3.
GTS hanteert daarbij het uitgangspunt van een zo gelijkmatig mogelijke winning van gas uit het Groningen-veld. Sinds 2016 is dit het beleid van de regering en de NAM. Iedere maand wordt eenzelfde hoeveelheid gas uit Groningen gewonnen. Als in een wintermaand meer gas uit Groningen noodzakelijk is vanwege de leveringszekerheid, zal de winning uit het Groningen-veld in alle maanden hoger worden.
Kenmerk aardgas uit Groningen
Een uniek kenmerk van het Groningen-gas is de verbrandingswaarde van dit gas. Deze waarde ligt lager dan de verbrandingswaarde van vrijwel alle gas dat elders in de wereld wordt gewonnen. Dit zorgt ervoor dat Groningen-gas niet zonder meer kan worden ingewisseld voor gas dat uit andere bronnen afkomstig is. Vanwege deze verschillen in verbrandingswaarde wordt het Groningen-gas vaak aangeduid als laagcalorisch gas. Dit om het te onderscheiden van het uit andere bronnen afkomstige hoogcalorisch gas. Dit onderscheid dient ook te worden gemaakt bij de aflevering van het gas, want gastoestellen zijn in het algemeen slechts toegerust voor een van beide kwaliteiten. Het Nederlandse gastransportnet kent om die reden gescheiden netwerken voor hoog- en laagcalorisch gas.
Energie-inhoud aardgas
Van belang is de zogeheten Wobbe-index, uitgedrukt in MegaJoule per m3 (MJ/m3), de maat voor de hoeveelheid energie die per tijdseenheid door een leiding stroomt. Het gas dat wordt gewonnen uit het Groningen-veld heeft een relatief stabiele Wobbe-index van 43,8 MJ/m3. Daarnaast zijn er 228 kleine velden in productie onder de Noordzee of op het vasteland. De Wobbe-index van het gas uit deze velden varieert zeer sterk, van 35 MJ/m3 tot 57 MJ/m3. Bij Russisch gas gaat het om gemiddeld 53,4 MJ/m3 en bij Noors gas om gemiddeld 52,8 MJ/m3.
De Nederlandse gastoestellen werken op aardgas met een Wobbe-index tussen 43,46 en 44,41 MJ/m3.
Gas mengen bespaart 3 miljard m3 gas uit Groningen
GTS mengt de verschillende bronnen tot gas dat geschikt is voor huishoudens. Dat gebeurt op twee manieren. De eerste methode is verrijking: het mengen van hoogcalorisch gas met Groningen-gas waardoor minder Groningen-gas hoeft te worden gewonnen om te voldoen aan de vraag. GTS zoekt daarbij de maximaal toegestane bandbreedte voor huishoudelijk gebruik op. De tweede manier is het maken van pseudo-Gronings gas door er stikstof aan toe te voegen. Dat gebeurt in mengstations in Zuidbroek, Ommen, Wieringermeer en Pernis. Volgens minister Kamp bevat gas uit Rusland een gemiddeld stikstofpercentage van 1%, tegen 14% bij gas uit het Groningen-veld.
Als het hoogcalorisch gas een lagere Wobbe-index heeft, hoeft minder stikstof bijgemengd te worden om het vereiste laagcalorisch gas te maken. GTS heeft het afgelopen gasjaar ervaring opgedaan met het met voorrang sturen van het meest ‘laagcalorische’ hoogcalorisch gas naar haar mengstations, om zo het gebruik van deze installaties te optimaliseren. Daarna werd gas met een hogere Wobbe-index gebruikt. Op deze manier kan nu per jaar 21 miljard m3
pseudo-Gronings gas worden gemaakt
Deze ervaring heeft GTS verwerkt in berekeningen voor de komende jaren. Daaruit blijkt dat GTS uit de beschikbare hoeveelheid hoogcalorisch gas 3 miljard m3 meer laagcalorisch gas kan maken dan aanvankelijk gedacht. Deze 3 miljard m3 hoeft dan niet uit het Groningen-veld te komen.
Addertje onder het gas
Groninger bestuurders vonden het besluit van minister Kamp een stap in de goede richting. Maar er zit een addertje onder het gras. De verlaging met 10% is mogelijk onder de voorwaarde dat de winning van het gas uit de kleine velden blijft doorgaan. Want, schreef de minister, als uitsluitend gas uit Rusland in de stikstofinstallaties zou worden ingezet, daalt de maximaal te produceren hoeveelheid pseudo-laagcalorisch gas met 5 miljard m3 van 21 miljard m3 naar 16 miljard m3. Gas uit Noorwegen is iets beter, dan gaat het om een daling met 3 miljard m3 naar 18 miljard m3. Kortom, als bijvoorbeeld het plan van Kamp voor de gewijzigde gaswinning rond Westerveld niet doorgaat, zal de nieuwe regering onder druk komen om toch meer gas uit Groningen te laten winnen. De beste remedie is daarom dat Nederland zo snel mogelijk van het gas af gaat.
https://www.rvo.nl/sites/default/files/2017/05/B01_Wijzigingsbesluit_Groningen.pdf, 26 mei 2017.
https://www.rvo.nl/sites/default/files/2017/05/B01-7_Advies%20GTS_20170517.pdf, 26 mei 2017.
https://www.rijksoverheid.nl/ministeries/ministerie-van-economische-zaken/documenten/kamerstukken/2017/05/22/beantwoording-kamervragen-over-de-winning-van-hoog-en-laagcalorisch-gas, vragen van Sandra Beckerman, 22 mei 2017.
